عده طلاق و وفات
عده طلاق چیست؟عده طلاق مدت زمانی است که زوجه بعد از طلاق تا انقضای مدت عده نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند. مطابق ماده ١١۵٠ قانون مدنی «عده عبارت است از مدتی که تا انقضای آن زنی که عقد نکاح او منحل شده است نمی‌تواند شوهر دیگر اختیار کند» یکی از مهم ترین موضوعات موضوع مدت زمان عده است که به چند بخش ( عده طلاق، عده وفات) تقسیم می گردد.
به عبارتی روشن تر عده مدتی است که زن بعد از جدایی از شوهرش به هر دلیلی، در حال انتظار و صبر به سر می برد.
عده مشتمل بر دو نوع عده طلاق و عده وفات است.
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل دادگاه خانواده
09128394483
مدت زمان عده طلاق :
عده طلاق زن آبستن : حسب ماده 1103 قانون مدنی عده این زنان تا زمان وضع حمل آنان می باشد.. لذا، هر گاه این مدت زمان کم باشد (از طلاق تا وضع حمل) عده منقضی خواهد شد و زن می تواند ازدواج مجدد کند.
عده زن غیر آبستن : حسب ماده 1151 قانون مدنی عده طلاق زن غیر آبستن 3 طهر است. طهر از نگاه حقوقی و به تعریف حقوق عبارت است از پاک بودن زن از عادت زنانگی و مدتی که بین دو عادت زنانگی که وجود دارد.
البته همانطور که می‌دانید طلاق به دو نوع کلی رجعی و بائن تقسیم می‌شود. در طلاق رجعی، همانطور که از نام آن پیداست مرد میتواند در مدت زمان عده به زن رجوع کرده و رابطه و زندگی زناشویی با او را از سر بگیرد بدون اینکه نیازی باشد تا مجددا با زن عقد کند. در صورتی که در طلاق بائن، مرد حق ندارد که در مدت زمان عده به زن رجوع کند. اگر هم بخواهد به زن خود رجوع کند باید منتظر بماند تا مدت زمان عده به پایان برسد تا دوباره با زن عقد کند و بتواند زندگی زناشویی خود را با او از سر بگیرد. اما همانطور که اشاره کردیم نگه داشتن مدت زمان عده شامل حال تمامی زنان نمی‌شود. در ادامه به این مسئله اشاره خواهیم کرد که چه زنانی عده طلاق ندارند.
زنی که بین او و شوهر نزدیکی صورت نگرفته و یائسه است نه عده طلاق وجود دارد نه عده فسخ نکاح اما عده وفات شامل هر دو می شود.
عده زن در موارد نزدیکی به شبهه
نزدیکی به شبهه یعنی اینکه کسی با زنی نزدیکی برقرار کند به گمان اینکه آن زن همسر اوست !!!!!! اما اگر همسر او نباشد و عقد ازدواج به باطل صورت گیرد و اعتقاد بر صحت ان رود و نزدیکی انجام شده و فساد عقد هم مشخص گردد به این حالت نزدیکی به شبهه گفته می شود.
به این دلیل که در زمان نزدیکی ازدواج صحیح نبوده بلکه باطل هم بوده است اما فقط خود زوجین اعتقاد به صحت آن داشته اند. نهایتا زنی که با شبهه با کسی نزدیکی نماید قانونا باید عده طلاق را نگه دارد.
مدت زمان عده وفات شوهر
مدت زمان در نظر گرفته شده طبق قانون در مواقع وفات شوهر چه عقد دائم باشد چه عقد منقطع باشد 4 ماه و 10 روز است. در این بخش استثنایی وجود خواهد داشت آنهم اینکه زن حامله باشد و زمان وضع حمل او بیشتر از 4 ماه و 10 روز باشد که در اینصورت مدت زمان عده تا زمان تولد فرزند است.
اما اگر فاصله زمانی فوت تا وضع حمل زن کمتر از مدت ذکر شده باشد عده زن در زمان وفات شوهر همان 4 ماه و ده روز است.
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل دادگاه خانواده
09128394483
مدت زمان عده در عقد موقت
عده بذل یا انقضای مدت در نکاح موقت، کوتاهتر از طلاق است و مدت زمان عده 2 طهر می باشد. در صورتیکه عده طلاق و ازدواج دائم 3 طهر است.
مدت زمان عده زنی که همسرش غایب مفقود الاثر است
زمانی که زن از شوهرش هیچ اطلاعی نداشته باشد و یا اینکه خبری یا اثری از وی نباشد، ممکن است این فرد فوت کرده و یا شاید در قید حیات باشد. در این حالت مرد غایب مفقود الاثر نامیده می شود.
در این باره زن بعد از گذراندن عده مشخص می تواند به زندگی طبیعی خود ادامه دهد و ازدواج مجدد نماید.
در صورتی که شوهر زنی غایب مفقود الاثر است زن میتواند با کسب اجازه از حاکم شرع طلاق گرفته و باید طبق قانون مقرر و ذکر شده عده وفات نگه دارد.
حال ممکن است زنی شوهرش مفقود الاثر شده باشد و برای همسرش حکم موت فرضی صادر شود که در چنین حالتی هم زن باید عده وفات نگه دارد.
مدت زمان عده در عقد موقت
زن یائسه در این حالت هم عده ندارد.
عده انقضای مدت یا بذل مدت برای زنی که عادت زنانگی ندارد 45 روز می باشد.
اگر در مدت زمان بذل مدت یا انقضای مدت آن باردار شود زمان عده او تا وضع حملش می باشد
ازدواج با زنی که در ایام عده است چه حکمی دارد؟
هر گاه مردی زنی را که در ایام عده دیگری است به عقد خود در آورد ، این نکاح، در حکم نکاح با زن شوهردار است و این نکاح باطل و موجب حرمت ابدی است. اگر زوجین به عده و حرمت نکاح جاهل باشد در اینصورت عقد باطل ولی حرمت ابدی حاصل نمی شود چه نزدیکی صورت گرفته باشد چه صورت نگرفته باشد ولی اگر یکی از آنها عالم و دیگری جاهل باشد یاز هم حرمت ابدی حاصل می شود.
به عبارت دیگر 2چیز موجب حرمت ابدی است :عقد با علم به عده و حرمت نکاح و نزدیکی در زمان عده هرگاه هر یک از این دو وجود نداشته باشد حرمت ابدی بوجود نخواهد آمد.
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل دادگاه خانواده
09128394483
مستندات قانونی مرتبط با عده طلاق
صورتجلسه نشست قضائی استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز مورخ ۱۳۸۵/۰۱/۱۵
در صورت وقوع طلاق رجعی و قبل از انقضای مدت عده، آیا زوج میتواند حق رجوع به زوجه در ایام عده را از خود سلب و ساقط کند؟
نظر هیئت عالی
در طلاق رجعی شوهر میتواند در صورت عده به طلاق رجوع کند. عده ای از فقها برآنند که رجوع حکم است. بعضی از حقوقدان‌ها به پیروی از نظر فقها معتقدند که رجوع از قوانین آمره است و برای حفظ خانواده و برقراری نظم اجتماع تأسیس شده است و حق رجوع را قابل اسقاط نمی‌دانند. عده ای دیگر از فقها عقیده دارند که رجوع حق است و از ملاحظه ماده ۱۱۴۸ قانون مدنی مستنبط است که قانون مدنی از این دسته از فقها پیروی کرده و آن را حق می‌داند و مقرر می‌دارد: «در طلاق رجعی برای شوهر در مدت عده حق رجوع است.» طبق نظر اخیر شوهر میتواند حق خود را اسقاط کند و در اینصورت طلاق در حکم بائن است و شوهر دیگر نمی‌تواند رجوع کند.
صورتجلسه نشست قضائی استان بوشهر مورخ ۱۳۸۲/۰۱/۱۰
اگر بنا به درخواست زوجه دادگاه مبادرت به صدور حکم طلاق کند و حکم به مرحله اجرا درآید و پس از اتمام عده طلاق زوجه ازدواج کند و متعاقباً به هر عنوان رأی صادره در مراجع ذی‌صلاح نقض گردد وضعیت حقوقی عقد نکاح دوم چیست؟
نظر هیئت عالی
با توجه به مبانی و اسباب موجهه، اتفاق نظر و مستند قانونی آن صائب بوده و مورد تأیید است.
نظر اتفاقی
قانون‌گذار در ماده ۱۰۵۰ قانون مدنی بیان داشته است: «هرکس زن شوهردار را با علم به وجود علقه زوجیت و حرمت نکاح و یا زنی را که در عده طلاق و یا در عده وفات است با علم به عده و حرمت نکاح برای خود عقد کند باطل و آن زن مطلقاً بر آن شخص حرام مؤبد می‌شود.» و سپس در ماده ۱۰۵۱ قانون مدنی می‌گوید: «حکم مذکور در ماده فوق در موردی نیز جاری است که عقد از روی جهل به تمام یا یکی از امور مذکوره فوق بوده و نزدیکی هم واقع شده باشد در صورت جهل و عدم وقوع نزدیکی عقد باطل ولی حرمت ابدی حاصل نمی‌شود».
با توجه به متن موارد فوق باید گفت در فرض سؤال چون زن و مرد با این تصور که به لحاظ صدور حکم طلاق زن و رفع مانع نکاح قادر به انعقاد عقد نکاح بوده و نسبت به خلاف قانون بودن حکم، جهل داشته‌اند و بر این اساس ازدواج کرده‌اند، روابط آنان مشمول مقررات ماده ۱۰۵۱ قانون مدنی است یعنی عقد نکاح آنان باطل و در صورت نزدیکی موجب حرمت ابدی و در صورت عدم نزدیکی صرفاً نکاح آنان باطل خواهد بود.