رفع تصرف عدوانی

الزام به رفع تصرف عدوانی و تنظیم دادخواست ان و اجرای حکم توسط وکیل متخصص و باتجربه ملکی با 30سال سابقه وکالت 09126161121

در این نوشتار بر آنیم تا مبحث تصرف عدوانی را به عنوان یکی از پرتکرارترین دعاوی ملکی مورد بررسی قرار دهیم :

تصرف عداونی حقوقی                                                              

برای درک بهتر موضوع ابتدا معنای عرفی تصرف عدوانی را مورد بررسی قرار می دهیم.در معنی عام کلمه تصرف عدوانی عبارتست ‌از خارج شدن مال غیرمنقول  از استیلا و تصرف مالک آن مال بدون رضایت‌ او . به عبارت دیگر  هرکس که ملک دیگری را با غلبه و عدوان ( یعنی با زور و اجبار)  و بدون رضایت مالک به تصرف خود درآورد، متصرف عدوانی محسوب می شود.

دعوی تصرف عدوانی صرفا در رابطه با اموال غیرمنقول ( مثل زمین-ملک -آپارتمان ) مصداق پیدا می کند و اگرشخصی مال منقول دیگری مثل اتومبیل را تصرف کند متصرف عدوانی محسوب نمی شود.

بر اساس ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی عبارت است از ” ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌کند.”    

برای تحقق تصرف عدوانی وجود  همزمان3 رکن لازم است و نبود هریک از این سه رکن باعث می شود موضوع از شمول تصرف عدوانی خارج شده و دادگاه رای برائت صادر نماید.این سه رکن عبارتند از:                                     

الف) سبق تصرف خواهان : یعنی ابتدائا ملک در تصرف خواهان بوده باشد  و مدتی از آن استفاده کرده باشد بعنوان مثال اگر مورد پرونده یک آپارتمان باشد خواهان می بایست مدتی در آن اقامت کرده باشد و برای اثبات این موضوع می تواند از بین همسایگان و آشنایان افرادی را بعنوان شاهد در محکمه حاضر کند که به سبق تصرف وی شهادت دهند. و یا اگر مورد پرونده یک ملک زراعی باشد خواهان باید دلایلی مثل نقشه هوایی یا نظریه کارشناس رسمی دادگستری را ارائه کند که نشان دهد در آن ملک کشت و زرع داشته و یا ملک را حصارکشی نموده است.  برای طرح دعوی تصرف عدوانی لازم نیست  خواهان حتما مالک ملک باشد؛ حتی ممکن است مستاجر بتواند علیه موجر خود دعوی تصرف عدوانی مطرح نماید.                                                                               

ارتباط بین مال و متصرف می بایست  مدتی ادامه داشته باشد تا بتوان آن‌ را بعنوان سابقه پذیرفت. تعیین این مدت بسته  به نظر عرف متفاوت است.                   

 مطابق ماده ماده 12 قانون آئین دادرسی مدنی دعاوی تصرف باید در دادگاه عمومی محل وقوع مال غیرمنقول اقامه شود حتی اگر خوانده ساکن در آنجا اقامت نداشته باشد.                                                                               

ب) لحوق تصرف خوانده:  به این معنی که خوانده ملک را از تصرف خواهان خارج کرده باشد. صدور حکم رفع تصرف علیه کسی جائز است که تصرف او لاحق بر تصرف خواهان باشد. بر همین اساس خوانده باید هیچگونه تصرف قبلی در مال موضوع دعوی نداشته باشد وگرنه نمی توان حکم به رفع تصرف عدوانی علیه وی صادر نمود.                                                                    

ج)عدوانی بودن تصرف خوانده : به این معنی که تصرف بعدی خواهان، بدون رضایت خواهان ، با قهر و غلبه  و  بدون حکم مرجع صالح باشد.               

دعوی تصرف عدوانی را میتوان هم به صورت حقوقی و هم کیفری عنوان نمود:

تصرف حقوقی با تقدیم دادخواست حقوقی آغاز می شود ولی برای طرح تصرف کیفری  صرف شکایت کیفری برای تعقیب جزایی متهم و صدور حکم رفع تصرف کافی است.                                                                               

شریک مال مشاعی هم که بدون اذن شریک دیگر تصرف در ملک کند، تصرف عدوانی خواهد بود.                                                                       

در صورتی که رای دادگاه مبنی بر رفع تصرف عدوانی صادر شود، بلافاصله به دستور مرجع صادر کننده، توسط اجرای دادگاه یا ضابطین دادگستری اجراء خواهد شد و درخواست تجدیدنظر از سوی محکوم علیه  مانع اجراء حکم  نمی باشد.                                                       

تصرف عداونی کیفری:                                                                

 مطابق ماده 690 قانون مجازات اسلامی تصرف ملک دیگری با علم و اطلاع به اینکه ملک متعلق به غیر است جرم محسوب شده و  برای مرتکب آن یک ماه تا یک سال حبس به دنبال دارد.شاکی در دعوی تصرف عدوانی حتما باید مالکیت ملک را اثبات کند.                                                                       

در تصرف عدوانی حقوقی نیاز به احراز مالکیت سابق مال نیست و صرف تصرف سابق برای اثبات دعوی کفایت می کند. در حالی که طبق ماده 690 در تصرف کیفری باید احراز مالکیت صورت پذیرد.                          

 از طرفی وجود رکن روانی یکی از عناصر تعیین کننده در تحقق جرم کیفری تصرف عدوانی است  بدین معنی که باید برای دادگاه سوء نیت متصرف محرز شود درحالیکه در تصرف عدوانی حقوقی اطلاع یا عدم اطلاع متصرف درخصوص تعلق مال به غیر تاثیری در موضوع نداشته و با وجود عدم اطلاع نیز رای بر محکومیت متصرف صادر خواهد شد.                                                                                                                 

تفاوت تصرف عدوانی و خلع ید :

به جهت شباهت زیاد بین دو مبحث تصرف عدوانی و خلع ید، مواردی از تفاوت های بین این دو مبحث را بر می شماریم:

1 –  یکی از بارزترین تفاوت های خلع ید و تصرف عداونی این است که دعوای خلع ید را فقط مالک رسمی که سند مالکیت داشته باشد می تواند اقامه کند ،اما دعوی تصرف عدوانی از طرف غیرمالک نیز قابل طرح است.درواقع عنصر اصلی در بحث تصرف عدوانی ” تصرف در مال غیرمنقول ” است ولی در بحث خلع ید عنصر اصلی “مالکیت مال غیرمنقول” است.  درواقع در دعوای خلع ید می توان از سند مالکیت به عنوان یک دلیل محکمه  پسند جهت اثبات دعوی استفاده کرد اما در دعوای تصرف عدوانی  حتی ارائه سند مالکیت تنها میتواند به عنوان یک اماره قضایی جهت احراز تصرف سابق مورد استناد دادگاه قرار گیرد.

2-  همانطور که بیان شد دعوای تصرف عدوانی هم به صورت حقوقی و هم به صورت کیفری قابل طرح و پیگیری است اما دعوای خلع ید یک دعوای حقوقی است که صرفا قابل طرح در مراجع حقوقی است.

 3 – دعوی تصرف عدوانی یک دعوای غیر مالی محسوب می شود و هزینه دادرسی آن هم بر اساس دعاوی غیرمالی محاسبه می شود اما دعوی خلع ید یک دعوی مالی است و هزینه دادرسی آن با توجه به دعاوی مالی  و براساس قیمت منطقه ای ملک محاسبه می شود.

4 – رای دادگاه مبنی بر تصرف عدوانی را  بلافاصله بعد از صدور حکم  و پیش از قطعیت حکم می توان اجرا نمود اما دعوی خلع ید تا زمانی که حکم دادگاه قطعیت پیدا نکرده قابلیت اجرا نخواهد داشت.

مشاوره رایگان حقوقی