رباخواری
معاملات ربوی و شکایت از رباخواری امروز به نحو گسترده ای رایج است که متاسفانه بسیاری از احاد جامعه را درگیر خود نموده و وکیلی که اطلاعات و مطالعات کافی در این زمینه داشته باشد و بتوان وی را وکیل متخصص رباخواری نامید بسیار کم یافت میگردد .
دفتر وکالت ما با کمال افتخار در پرونده رباخواری در کنار شما خواهد بود و مشتاقانه تجربیات ۳۰ ساله خود را درخدمت شما قرار خواهیم داد .
نشانی دفتر وکالت ما: تهران – میدان فردوسی نرسیده به استاد نجات اللهی ک نیائی پلاک ۷ ممیز یک
تلفن : ۰۹۱۲۶۱۶۱۱۲۱
موضوع مقاله: رباخواری و معاملات ربوی
پیشینه تاریخی:
ویل دورانت در کتاب تاریخ تمدن بیان میدارد :لوحه های گلی بجا مانده سومری از چهارهزار سال قبل از میلاد مسیح نشان میدهد که استقراض در ان زمان نیز رواج داشته و افراد طلا نقره و دیگر کالاها را قرض گرفته در مقابل سودی با نرخ بهره حدود 15 الی 33 درصد در سال برای وام دهنده میپرداختند|.
در بابل نیز ثروتمندان به افراد نیازمند وام میدادند حتی کاهنان طلا و نقره را بصورت ربوی در اختیار مردم قرار میدادند .
پرداخت وامهای ربوی امری عادی و معمول بود و قانون از رباخواران حمایت میکرد اگر بدهکاری توان باز پرداخت بدهی خود را نداشت فرزندش طبق قا نون به گروگان میرفت.
در رم باستان بنا به گواهی تاریخ قواعد الواحدوازده گانه حدود8/33 درصد نرخ بهره را جایز میشمردند ولی پس از گذشت زمانی این بهره را به نرخ یک دو درصد در ماه درصددر سال تجویز کردند این درصد از بهره تا چند قرن از پشتیبانی امپراطوران رم برخوردار بود تا انکه ژوستی نیان بعنوان یک قاعده مقرر کرد که نرخ بهره باید به نصف کاهش یابد.
رباخواری و معاملات ربوی در یهود و مسیحیت:
بر خلاف اسلام در عهد عتیق تورات هیچگونه منع مطلقی در مورد رباخواری دیده نمیشود فقط در یکجا بیان داشته :اگر نقدی به فقیری از قوم من که همسایه تو باشد قرض دادی مثل رباخوار با او رفتار مکن و هیچ سود از او مگیر.
در انجیل وام بدون انتظار عوض سفارش شده است و برای ان اجر بزرگ در نظر گرفته شده است و برای ان اجر در نظر گرفته شده است این عبارت منع از ربا تلقی شده است و تنها یک دعوت عمومی به نیکوکاری محسوب شده است.
اندک اندک تمایل به ممنوع ساختن ربا با نیرومند شدن کلیسا افزایش یافت .یکی از شوراهای مسیحیت در نخستین اقدام کشیشانی را که پول با بهره وام میدادند از این کار نهی کرد.
رباخواری در اسلام :
در اسلام نیز رباخواری و شکایت از رباخواری از دیر باز بوده و حتی عباس عموی پیامبر که سقایت خانه کعبه را بعهده داشته از راه رباخواری روزگار خود را میگذرانده و علاوه بر آن از آنجا که یهودیان عصر پیامبر بازار ربا را در دست داشته اند پیامبر اسلام جهت ممانعت از نفوذ آنان در میان مسلمین رباخواری را حرام و اموال آنان را مصادره نمود.
در قران کریم ایات گوناگونی بر حرمت ربا وجود دارد و حداقل در هفت ایه گرفتن ربا منع شده است البته شاید بتوان گفت که اسلام تنها مکتبی است که به صراحت ربا را نهی کرده است.
ربا به لحاظ لغوی یعنی زیادی
مرحوم طبرسی ذیل ایه 275 سوره بقره میفرماید اصل ربا بمعنی زیادت است.یعنی مال زیاد شد.
برخی فقها ظلم را به تعریف اضافه کرده اند و ربا پرداخت یا دریافت هر گونه زیاده بنحو ظالمانه دانسته اند لکن این تعریف زمانی صحیح است که ظالمانه بودن را علت حرمت ربا بدانیم در حالیکه چنین یقینی بواقع وجود ندارد ضمن اینکه معاملات زیادی وجود دارند که ظالمانه اند اما ربا محسوب نمیشوند .
ادله حرمت ربا در اسلام 1/کتاب 2/روایات
کتاب:سوئه بقره ایه 275-278-279-و ایه 130 سوره ال عمران
19 حدیث از رسول اکرم حضرت علی امام صادق امام باقر و موسی کاظم در باب ربا وجود دارد.
انواع ربا:
1-ربای معاملی 2- ربای قرضی
در ربای معاملی پای قرض در میان نیست بلکه پای معاوضه در کار است به همین دلیل به ان ربای معاملی نیز گفته میشود یعنی اینکه مبادله دو کالای مثل هم با دریافت اضافی مانند دریافت یک کیلو گندم با دو کیلو گندم یا یک کیلو گندم همراه با دو ریال.
شرایط ربای معاملی:
1-مکیل و موزون بودن –یعنی اینکه جنس مورد معامله یا مبادله قابل وزن کردن و پیمانه کردن و اندازه گیری باشد .
2-همجنس بودن عوضین:مثل معامله گندم با گندم ولی اگر عوضین از دو جنس باشند مانند گندم و خرما معا مله ربوی رخ نمیدهد.
3-زیاده در احد عوضین: زیاده به صور مختلف ممکن است انجام گیرد
1-زیاده عینی:زیاده عینی دو صورت دارد گاه بصورت جزء یکی از عوضین معامله میشود.مثل اینکه صد تن گندم به صدو و بیست تن گندم معامله شود و گاه ممکن است نه بصورت اشتراط معامله شود مانند انکه صد تن به صد تن به شرط پرداخت بیست تن اضافه
این مورد بی تردید از مصادیق ربا میشود.
زیاده غیر عینی:منظور اینست زیاده بصورت عین نباشد
زیاده غیر عینی خود صور مختلفی دارد
1-میتواند منفعت یکی از اعیان باشد مانند سکنای منزل
2-میتواند عمل انسانی دارای ارزش مالی مانند دوخت لباس و ارزش عمل مزبور جزء ثمن قرار گیرد.
3-میتواند بصورت اشتراط در ضمن عقد باشد.مفاد شرط میتواندانجام عملی یا صلح مباحاتی و یا وجود خیار در ضمن عقدی و یا تسلیم عینی در مکان معینی باشد.
وضعیت معامله انجام شده(معامله ربوی):
سوالی که اینجا پیش میاید اینست که اگر معامله ربوی(اعم از بیع صلح و غیره) صورت گرفت و اموالی تحت عنوان ربا انتقال یافت حال که ربا حرام است وضعیت معامله انجام شده به چه صورت است؟ایا باطل است یا غیر نافذ و یا اینکه معامله صحیح است و فقط زیادی به مالکیت ربا خوار در نمیاید؟
نظرات مختلفی در فقه در این زمینه ارایِه شده است اختلاف نظر در این مساله از اختلاف در تعاریف ربا نشآت میگیرد یعنی اینکه منظور از ربای محرم معامله ای است که در ان زیاده وجود دارد یا منظور از ربا همان زیاده است؟
این اختلاف در موضع گیری نسبت به این مساله تاثیر دارد.
صاحب مسالک با تعریفی که بدین شرح داشته اند : ربا عبارتست از فروش یکی از دو چیزهمجنس با زیاده در یکی از عوضین .
وی معتقد است که معامله ای که در ان ربا وجود دارد مطلقا باطل است.
ظاهرا نظر ایشان مستند به حدیث شریفی است که میگوید: لعن رسول الله الربا و الکه و باِیعه و مشتریه و کاتبه و شاهدیه.
نفرین بر بایع و مشتری ان و نیز به گفنه طبرسی در کتاب مجمع البیان در ایه شریفه احل الله البیع وحرم الربا و … خداوند حلال فرموده بیعی که در ان ربا وجود ندارد و حرام فرموده بیعی که در ان ربا نباشد.
متقابلا برخی فقیهان از جمله سید طباطبایی یزدی معتقد است که ربا صرفا همان زیاده است نه تمام معامله.
ایشان نظر خود را چنین توجیه نموده اند که ربا یعنی زیاده.
النهایه شرعا با قیودی خاص و شرایطی خاص انرا تحریم نموده است.
بنا بنظر نخست معامله بطور کلی و مطلقا باطل خواهد شد خواه زیاده بنحو جزء باشد یا بنحو شرط.
اما نظر دوم چنین نیست.به موجب این نظر بایستی قایل به تفکیک میان جزء و شرط باشیم.اگر زیاده جزء باشد معامله مطلقا باطل خواهد شد.زیرا در فرضی که زیادی جزیی از عوضین باشد قابل تمایز نخواهد بود.
ربای قرضی:
در میان معاملات ربوی و در میان رباخواران رایجترین نوع رباست و به اتفاق فقهای اسلام حرام است و شکایت از رباخواری در اینخصوص فراوان
عبارتست از اینکه شخصی به شخصی دیگر مقداری کالا یا پول قرض دهد و شرط کند مقدار بیشتری بگیرد.
ربای جاهلی:
در معاملات ربوی زمانیکه بدهکار در موعد مقرر قادر به پرداخت بدهی خود نبوده است خواه این بدهی از راه قرض گرفتن بوده خواه از راه معامله کردن به هر صورت بدهکار از رباخوار مهلت بیشتری خواسته تا زیاد تر بپردازد و یا رباخوار با دادن مهلت به بدهکار زیادتر از ان چه قرض داده بود میگرفته و چه بسا این نوع درخواست تکرار میشده تا جاییکه شخص چند برابر ان چه بدهکار بوده میبایستی بپردازد ازینرو ممکن است ایه لا تاکلو الربا اضعافا مضاعفه (ال عمران 130) اشاره به همین قسم باشد.تنها رباییکه در اسلام حرام است ربای جاهلی است و فقط ازهمین ربا در قران سخن به میان امده است چون از اقسام ربای جلی است.
ربای فضل:
انستکه دو چیز همگون،بدون تاخیر در قبض و اقباض با شرط زیاده به یکدیگر مبادله شود.این نوع ربا از دیدگاه مذاهب چهار گانه اهل سنت معامله ربوی وحرام است اما برخی از انها معتقدند حرمت ربا در اساس متوجه ربای جاهلی است و قران هم تنها همین قسم از ربا خواری و معاملات ربوی را بیان کرده است و حرمت ربای فضل بخاطر پیشگیری از الوده شدن به ربای جاهلی وضع شده است از ان جهت که حرمت این قسم از ربا از طریق روایات قابل اثبات است.برخی هم حرمت انرا فقط در اجناس مخصوصی که در روایات به ان اشاره شده است اختصاص داده اند و انها عبارتند از :طلا نقره خرما گندم جو نمک و در غیر این موارد ربای فضل صدق نمیکند.
قرض ربوی: قرض یکی از عقود است و انرا اینچنین تعریف کرده اند:
قرض،تملیک مال به دیگری به شرط ضمان است،بدین صورت که قرض کننده متعهد که خود ان مال یا مثل یا قیمت انرا بپردازد وبه کسیکه مال خویش تملیک دیگری میبکند مقرض و به کسیکه انرا میگیرد مقترض یا مستقرض گویند.نکته قابل توجه اینکه منفعت و یا اضافی لازم نیست از جنس همان چیزی باشد قرض داده است بلکه هر چه که منفعت تلقی شده و نفعی را در بر داشته باشد ربای قرضی است.
جهت شکایت از رباخواری و معاملات ربوی توسط وکیل رباخواری لازم است جهت اثبات رباخواری و عناصر سه گانه جرم احراز گردد.
عنصر قانونی جرم رباخواری :
مقنن در ماده 595 مقرر میدارد:هر نوع توافق بین دو یا چند نفر تحت هر قرار دادی از قبیل بیع یا قرض صلح و امثال ان جنسی را با شرط اضافه با همان جنس مکیل و موزون معامله نماید و یا زائد بر مبلغ پرداختی دریافت نماید ربا محسوب و جرم شناخنه میشود.مرتکبین اعم از ربا دهنده رباگیرنده و واسطه بین انها علاوه بر رد اضلفه به صاحب مال به شش ماه تا سه سال حبس و 74 ضربه شلاق و نیز معادل مال مورد ربا بعنوان جزای نقدی محکوم میگردند.
تبصره1 –در صورت معلوم نبودن صاحب مال ،مال مورد ربا از مصادیق اموال مجهول المالک بوده و در اختیار ولی فقیه قرار خواهد گرفت.
تبصره 2- هرگاه ثابت شود ربادهنده در مقام پرداخت وجه یا مال اضافی مضطر بوده از مجازات مذکور در این ماده معاف خواهد شد.
تبصره3-هرگاه قرارداد مذکور بین پدر و فرزند یا زن و شوهر باشد یا مسلمان از کافر ربا دریلفت کند مشمول مقررات این ماده نخواهد بود.
جرم ربا با توجه به ماده727 از جرایم غیر قابل گذشت میباشد و برای پیگیری ان نیازی به شکایت نیست و به محض اطلاع مراجع قضایی و انتظامی قابل تعقیب و پیگیری میباشد.
عنصر مادی
رفتار مجرمانه(توافق یا تراضی طرفین)
این جزء از اجزاء عنصر مادی بزه ربا بدین معناست که برای برای تحقق این جرم ضروری است که طرفین در خضوص پرداخت و دریافت زیادتی با یکدیگر توافق و تراضی نمایند.
اگر جرم ربا را مقید به نتیجه بدانیم بلا تردید صرف معامله به شرط زیاده جرم نخواهد بود.
بند دوم:موضوع جرم
صرف نظر از اختلاف نظر فقها در باب موضوع جرم ربا،به لحاظ قانونی بنا به نص ماده 595 موضوع ربا مال همجنس از نوع مکیل و موزون است.بنابراین مال غیر همجنس و غیر مکیل و موزون مشمول جرم ربا قرار نمیگیرد.
بند سوم:نتیجه مجرمانه قبض و اقباض مازاد(اضافه)
بزه ربا زمانی محقق میگردد که مقترض یا طرف معامله ،مازاد موضوع قرض یا معامله را به مقرض یا طرف مقابل پرداخت و به قبض او دهد.
بند چهارم :مرتکب جرم
مرتکب این جرم اعم است از اشخاص حقیقی و حقوقی،مع الوصف چنانچه عملیات ربوی میان شخص حقیقی و شخص حقوقی منعقد شده باشد،مسولیت کیفری صرفا متوجه شخص حقیقی است و وکیل رباخواری صرفا میتواند از شخص حقیقی شکایت رباخواری نماید.
عنصر معنوی جرم رباخواری:
جرم ربا از جمله جرایم عمدی است.توافق عالمانه و عامدانه،سوءنیت عام و قصد به پرداخت و دریافت مال اضافه،سوءنیت خاص این جرم را تشکیل میدهد.
شروع به جرم: ازانجاکه شروع به جرم ربا در قانون مجازات اسلامی نص صریحی دیده نمیشود لذا بنابر قاعده تفسیر به نفع متهم باید گفت جرم مذکور فاقد مجازات شروع به جرم است.
نتیجه گیری:
خداوند متعال به این دلیل ربا را حرام نمود که مردم به کارهای مفید و تجاری روی بیاورند و اگر ربا را حلال و مطابق با موازین شرع اسلام قرار میداد مردم فعالیتهای مفید و اقتصادی را ترک میکردند.رباخواری باعث میشود که طلبکار بدون انجام فعالیت اقتصادی مفید از درامد بالایی برخوردار شود و بدیهی است که چنین اعمالی به اقتصاد جامعه لطمه میزند.
در مورد حرمت ربا بایستی با توجه به فلسفه ان بحث شود.همانطور که گفتیم هدف خداوند از تحریم ربا از بین بردن ظلم و سوءاستفاده عده ای سودجو بوده است و میتوان استدلال نمود که هرجا چنین ظلمی وجود داشته باشد،ربا محقق است .این حرمت با شرط تحقق ظلم،هم در ربای معاملی و هم در ربای قرضی میتواند وجود داشته باشد.البته در ربای معاملی بر خلاف تصور و دیدگاه رایج باید بگوییم که این نوع ربا نه تنها در مکیلات و موزونات بلکه در معدودات نیز میتواند جاری باشد،زیرا معامله معدود به مثل ان نیز ممکن است مصداق ظلم مد نظر خداوند باشد.
شکایت از رباخواری در ایران و اثبات رباخواری یا دفاع از رباخواری کار اسانی نیست پرونده هابی معاملات ربوی و رباخواری و نزولخواری خود را به وکیل متخصص رباخواری بسپارید .
شکایت از رباخواری وکیل رباخواری.
معاملات ربوی
رباخواری
وکیل رباخواری
شکایت از رباخوار
شکایت رباخواری
نمونه شکایت از رباخوار
نزولخور
شکایت از نزولخوار
مجازات رباخواری
مدارک لازم برای اثبات ربا وکیل رباخواری.
نزول
ادعای ربوی بودن معامله
دفاع در برابر اتهام رباخواری
مرور زمان در جرم ربا وکیل رباخواری
نزول خواری
نمونه حکم رباخواری
شکایت از نزول خور
چک نزولی وکیل رباخواری
مجازات ربا معاملات ربوی و شکایت از رباخواری امروز به نحو گسترده ای رایج است که متاسفانه بسیاری از احاد جامعه را درگیر خود نموده و وکیلی که اطلاعات و مطالعات کافی در این زمینه داشته باشد و بتوان وی را وکیل متخصص رباخواری نامید بسیار کم یافت میگردد .