داور کیست ؟ داوری چیست؟

حکم داوری، رأیی است که توسط یا داوران منتخب طرفین دعوا صادر می‌شود و در آن به اختلاف حقوقی موجود میان طرفین رسیدگی و تصمیم نهایی گرفته می‌شود؛ این رأی، از نظر قانونی مانند حکم دادگاه الزام‌آور و لازم‌الاجراست، مگر اینکه با مقررات آمره یا نظم عمومی مغایرت داشته باشد.

 ویژگی‌های حکم :

1. الزام‌آور بودن:
   در صورت صدور صحیح و قانونی، رأی داوری همانند رأی دادگاه قابل اجراست.

2. قابل اعتراض بودن:
   اگر طرفی مدعی باشد که حکم برخلاف قانون صادر شده یا داور از حدود اختیاراتش خارج شده، می‌تواند در دادگاه اعتراض کند (در مهلت قانونی).

3. نیازمند تأیید دادگاه نیست:
   برخلاف تصور برخی، حکم داوری در صورتی که طبق قانون صادر شده باشد، مستقیماً قابل اجراست و فقط در صورت اعتراض، دادگاه وارد بررسی می‌شود.

4. موضوع آن صرفاً دعاوی حقوقی است:
   حکم داوری فقط در موضوعات مدنی، تجاری، مالی یا قراردادی صادر می‌شود؛ نه در مسائل کیفری یا احوال شخصیه.

 مستند قانونی:

• مواد ۴۵۴ تا ۵۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی

• رأی وحدت رویه و رویه قضایی نیز حکم را در صورت رعایت مقررات، لازم‌الاجرا می‌داند.

 نتیجه:

حکم داوری، تصمیم نهایی درباره اختلاف حقوقی بین طرفین است که دارای اثر الزام‌آور بوده و در صورت اعتراض‌نشدن، قابلیت اجرا همانند حکم قطعی دادگاه را دارد.

شرایط داوری :

شرایط داوری در نظام حقوقی ایران به دو دسته‌ی کلی تقسیم می‌شود:

 ۱. شرایط (فردی که داوری می‌کند):

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی (مواد ۴۵۴ تا ۵۰۱)، داور باید شرایط زیر را داشته باشد:

1. اهلیت قانونی:

• داور باید عاقل، بالغ، و رشید باشد.

• باید بتواند به‌طور قانونی تصرف در امور حقوقی کند (یعنی محجور یا ممنوع‌المعامله نباشد).

2. عدم ممنوعیت قانونی:

برخی افراد به موجب قانون نمی‌توانند داور باشند، از جمله:

• اشخاصی که در دعوا ذی‌نفع هستند.داور کیست ؟

• کسانی که سابقه محکومیت کیفری مؤثر دارند.

• ورشکسته به تقصیر یا تقلب.

• قضاتی که به دلیل تخلف از سمت قضا برکنار شده‌اند.

3. بی‌طرفی و استقلال:

داور باید نسبت به طرفین بی‌طرف باشد و هیچ نفع شخصی یا ارتباط خاص با یکی از طرفین نداشته باشد.

4. پذیرش داوری:

داور باید داوری را قبول کند؛ یعنی داوری برخلاف میل شخصی تحمیل نمی‌شود، مگر در موارد داوری اجباری (مثلاً در طلاق).

 ۲. شرایط داوری (فرآیند و توافق داوری):

1. توافق معتبر بین طرفین:

• باید بین طرفین توافقی معتبر برای ارجاع اختلاف به داور وجود داشته باشد، کتبی یا ضمن قرارداد.

2. قابلیت داوری داشتن موضوع اختلاف:

• موضوع اختلاف باید قابل سازش باشد (مثلاً دعاوی مالی، قراردادی، خانوادگی).

• موضوعاتی مانند جرائم کیفری، طلاق، نسب و… قابل داوری نیستند مگر در موارد خاص که قانون اجازه داده.

3. تعیین روشن یا نحوه انتخاب او:

• در توافق باید داور یا روش تعیین داور مشخص باشد.

• اگر طرفین توافق نکنند، دادگاه داور را تعیین می‌کند.

4. رعایت اصول دادرسی و عدالت:

• داوری باید با رعایت اصول اساسی مانند فرصت دفاع، ابلاغ، استماع اظهارات طرفین و رسیدگی منصفانه انجام شود. داور کیست ؟

جمع‌بندی:

برای اینکه داوری معتبر و قانونی باشد، باید:

• دارای اهلیت، بی‌طرفی و صلاحیت قانونی باشد؛

• توافق طرفین معتبر باشد؛

• موضوع قابل داوری باشد؛

• و اصول قانونی رعایت شود