اقامه دعوا

اقامه دعوا (طرح شکایت یا دعوی در مراجع قضایی) در ایران تابع شرایط و مقررات خاصی است که در قوانین آیین دادرسی مدنی و آیین دادرسی کیفری مشخص شده است. جهت رزرو وقت مشاوره با شماره 09126161121 تماس حاصل فرمائید.

۱. شرایط عمومی اقامه دعوا (مدنی و کیفری)

الف) اهلیت قانونی طرفین

• مدعی (شاکی یا خواهان) باید دارای اهلیت قانونی باشد:

  • بلوغ (حداقل ۱۸ سال تمام برای پسران و ۱۶ سال برای دختران در امور مالی)

  • عقل (عدم جنون)

  • عدم ممنوعیت قانونی (مثل ورشکستگی در برخی موارد)

• اگر فرد اهلیت نداشته باشد، ولی یا قیم او باید اقدام کند.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

ب) سمت و ذینفع بودن

• خواهان (شاکی) باید ذینفع باشد، یعنی دعوا به نفع مستقیم یا غیرمستقیم او باشد.

• در دعاوی کیفری، شاکی خصوصی باید متضرر از جرم باشد (مثلاً در دعوای کلاهبرداری، خودش قربانی شده باشد).

ج) وجود موضوع مشخص و مشروع

• موضوع دعوا باید مشخص و قابل رسیدگی قضایی باشد (مثلاً مطالبه مال، فسخ قرارداد، اثبات مالکیت، یا شکایت کیفری مثل کلاهبرداری).

• موضوع دعوا نباید خلاف شرع یا قانون باشد (مثلاً مطالبه وجه حاصل از قمار).

د) عدم رسیدگی قبلی به همان دعوا (اصل منع رسیدگی مجدد)

• اگر قبلاً همان دعوا بین همان طرفین در مرجع قضایی صالح رسیدگی شده و حکم قطعی صادر شده باشد، نمیتوان دوباره همان دعوا را مطرح کرد (اصل فصل خصومت).

۲. شرایط اختصاصی اقامه دعوا

الف) در دعاوی مدنی

• خواهان باید دادخواست به دادگاه صالح تقدیم کند.

• خواسته باید مشخص و قابل估值 باشد (مثلاً مطالبه ۱۰۰ میلیون تومان بدهی).

• دادگاه صالح باید انتخاب شود (محل اقامت خوانده یا محل قرارداد).

ب) در دعاوی کیفری

• شاکی باید طرح شکایت کند (شفاهی یا کتبی در دادسرا).

• جرم باید واقعاً اتفاق افتاده و قابل پیگرد قانونی باشد.

• در برخی جرایم، شکایت شاکی خصوصی شرط رسیدگی است (مثل افترا یا ضرب و جرح عمدی).

۳. مدارک لازم برای اقامه دعوا

• شناسنامه و کارت ملی (برای احراز هویت)

• مدارک مربوط به ادعا (قرارداد، فاکتور، سند مالکیت، مدارک پزشکی در مورد ضرب و جرح و…)

• وکیلنامه (در صورت اقدام از طریق وکیل)

• رسید پرداخت هزینه دادرسی (در دعاوی مالی)

۴. مراحل اقامه دعوا

۱. تشکیل پرونده در دادگاه یا دادسرا (با تقدیم دادخواست یا شکواییه).
۲. تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ به طرف مقابل.
۳. جلسه رسیدگی و ارائه دلایل و مدارک.
۴. صدور حکم توسط دادگاه.

۵. نکات مهم

• مشاوره با وکیل میتواند به افزایش شانس موفقیت در دعوا کمک کند.

• در برخی دعاوی، سعی در سازش (از طریق داوری یا شوراهای حل اختلاف) بهتر از رفتن به دادگاه است.

• مدت زمان رسیدگی بسته به نوع دعوا و مرجع قضایی متفاوت است.

نحوه اقامه دعوای حقوقی در ایران (مراحل و شرایط)

اقامه دعوای حقوقی (مدنی) در ایران، تابع قانون آیین دادرسی مدنی است و برای اینکه دعوا به درستی مطرح شود، باید مراحل قانونی آن را رعایت کنید. در ادامه، شرایط و مراحل کامل اقامه دعوای حقوقی را توضیح میدهم:

1. شرایط اقامه دعوای حقوقی

برای اینکه یک دعوای حقوقی قابل رسیدگی باشد، باید شرایط زیر را داشته باشد:

الف) اهلیت قانونی خواهان و خوانده

• خواهان (کسی که شکایت میکند) و خوانده (طرف مقابل) باید:

  • بالغ (۱۸ سال تمام برای پسران و ۱۶ سال برای دختران در امور مالی)، عاقل و رشید باشند.

  • اگر شخص ورشکسته است یا محجور (مثل مجنون)، باید توسط قیم یا نماینده قانونی اقدام شود.

ب) ذینفع بودن خواهان

• دعوا باید به نفع مستقیم یا غیرمستقیم خواهان باشد. مثلاً اگر میخواهید طلب خود را بگیرید، باید خودتان طلبکار باشید.

ج) موضوع دعوا باید مشخص و قانونی باشد

• خواسته دعوا (مثلاً مطالبه پول، فسخ قرارداد، خلع ید) باید مشخص باشد.

• موضوع دعوا نباید خلاف شرع یا قانون باشد (مثلاً مطالبه دین قمار).

د) عدم رسیدگی قبلی به همان دعوا (اصل منع دعوای مجدد)

• اگر قبلاً بین همان طرفین در مورد همین موضوع، حکم قطعی صادر شده باشد، نمیتوان دوباره همان دعوا را مطرح کرد.

2. مراحل اقامه دعوای حقوقی

 مرحله ۱: تعیین دادگاه صالح

• صلاحیت محلی:

  • معمولاً باید به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه کنید.

  • در برخی دعاوی (مثل دعوای ملکی)، دادگاه محل مال صالح است.

• صلاحیت ذاتی:

  • اگر خواسته شما کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، به شورای حل اختلاف مراجعه میکنید.

  • اگر بیشتر باشد، به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه میکنید.

 مرحله ۲: تنظیم و تقدیم دادخواست

• دادخواست باید شامل موارد زیر باشد:

  • نام و مشخصات خواهان و خوانده (شامل آدرس دقیق و کدپستی).

  • تعیین خواسته (مثلاً “مطالبه ۵۰ میلیون تومان بدهی”).

  • دلایل و مستندات (مثل قرارداد، فاکتور، چک، سند).

  • تعیین ارزش خواسته (اگر مالی باشد).

  • امضای خواهان یا وکیل او.

 مدارک همراه دادخواست:

• فتوکپی شناسنامه و کارت ملی.

• مدارک مثبت ادعا (قرارداد، چک، نامههای اداری، شهادت شهود و…).

• رسید پرداخت هزینه دادرسی (مطابق تعرفه قانونی).

 مرحله ۳: ثبت دادخواست در دفاتر الکترونیک قضایی

• امروزه بیشتر دادخواستها به صورت اینترنتی از طریق سایت www.iran.gov.ir ثبت میشوند.

• پس از ثبت، نوبت رسیدگی تعیین میشود.

 مرحله ۴: ابلاغ دادخواست به خوانده

• پس از ثبت دادخواست، خوانده از طریق سامانه ثنا یا مامورین ابلاغ، از شکایت مطلع میشود.

• خوانده ۱۰ تا ۲۰ روز (بسته به نوع دعوا) فرصت دارد جوابیه بدهد.

مرحله ۵: تشکیل جلسه رسیدگی و دفاع طرفین

• در جلسه دادگاه، هر دو طرف میتوانند مدارک و استدلالات خود را ارائه دهند.

• در صورت نیاز، کارشناسی یا شهود احضار میشوند.

 مرحله ۶: صدور حکم

• پس از بررسی، رای دادگاه صادر میشود.

• اگر هر یک از طرفین اعتراض داشته باشند، میتوانند تا ۲۰ روز به دادگاه تجدیدنظر شکایت کنند.

3. هزینههای اقامه دعوای حقوقی

• هزینه دادرسی: بستگی به مبلغ خواسته دارد (معمولاً بین ۳.۵% تا ۷.۵% ارزش دعوا).

• هزینه کارشناسی و اجراییات: در صورت نیاز، هزینه جداگانه دارد.

4. نکات مهم در اقامه دعوای حقوقی

 مشورت با وکیل میتواند احتمال موفقیت را افزایش دهد.
مدارک کامل ارائه دهید تا دادگاه زودتر رسیدگی کند.
اگر دعوا مالی است، ارزش خواسته را دقیق تعیین کنید.
در صورت صلح و سازش، میتوانید دعوا را پس بگیرید.

 مثالهایی از دعاوی حقوقی رایج:

• مطالبه وجه (چک، سفته، طلب).

• فسخ قرارداد (اجاره، خرید و فروش).

• خلع ید (تصرف عدوانی ملک).

• الزام به تنظیم سند.

اقامه دعوای کیفری یعنی چه؟

اقامه دعوای کیفری به معنای آغاز یک فرایند قانونی برای پیگیری و مجازات کسی است که مرتکب جرم شده باشد (مثلاً سرقت، ضرب‌وجرح، توهین، کلاهبرداری و…).

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

121 61 61 0912

83 944 83 0912

2 230 230 0912

مراحل اقامه دعوای کیفری:

1. تقدیم شکوائیه (شکایت کیفری):

• اولین قدم، تنظیم و ثبت شکوائیه در دفاتر خدمات قضایی است.

• باید مشخصات شاکی، مشتکی‌عنه (کسی که از او شکایت شده)، شرح ماجرا و دلایل (مثل سند، شاهد، عکس، صدا) ذکر شود.

2. ارجاع به دادسرا:

• پس از ثبت، شکوائیه به دادسرای صالح ارجاع می‌شود.

• قاضی دادسرا (بازپرس یا دادیار) مسئول تحقیق و بررسی اولیه است.

3. انجام تحقیقات مقدماتی:

• بازپرس با صدور دستور به ضابطان (پلیس آگاهی یا کلانتری) بررسی، تحقیقات، بازجویی و احضار طرفین را انجام می‌دهد.

• ممکن است قرار بازداشت، تأمین کیفری یا آزادی با وثیقه صادر شود.

4. صدور قرار نهایی:

پس از پایان تحقیقات یکی از قرارهای زیر صادر می‌شود:

• قرار جلب به دادرسی (اگر دلایل کافی برای مجرم بودن متهم باشد)

• قرار منع تعقیب یا موقوفی تعقیب (اگر دلایل کافی وجود نداشته باشد یا جرم قابل گذشت باشد و رضایت داده شده باشد)

5. ارسال پرونده به دادگاه کیفری:

اگر جلب به دادرسی صادر شود، پرونده برای صدور حکم به دادگاه صالح فرستاده می‌شود (مثل دادگاه کیفری دو، یک یا انقلاب).

6. برگزاری جلسات دادگاه:

• در دادگاه، طرفین می‌توانند دفاعیات و دلایل خود را ارائه کنند.

• قاضی پس از بررسی، حکم کیفری صادر می‌کند (مثل حبس، جزای نقدی، شلاق و…).

7. امکان اعتراض به رأی:

• آرای دادگاه کیفری قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان یا دیوان عالی کشور هستند (بسته به نوع جرم).

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

نکات مهم:

• برای برخی جرائم، شاکی خصوصی باید شکایت کند (جرائم قابل گذشت).

• برخی جرائم عمومی مثل قتل یا تجاوز حتی بدون شکایت شاکی هم قابل پیگیری‌اند.

• در برخی موارد، نیاز به ارجاع به شورای حل اختلاف به عنوان مرجع صلح و سازش است.

نحوه اقامه دعوای حقوقی در ایران (مراحل و شرایط)

اقامه دعوای حقوقی (مدنی) در ایران، تابع قانون آیین دادرسی مدنی است و برای اینکه دعوا به درستی مطرح شود، باید مراحل قانونی آن را رعایت کنید. در ادامه، شرایط و مراحل کامل اقامه دعوای حقوقی را توضیح میدهم:

1. شرایط اقامه دعوای حقوقی

برای اینکه یک دعوای حقوقی قابل رسیدگی باشد، باید شرایط زیر را داشته باشد:

الف) اهلیت قانونی خواهان و خوانده

• خواهان (کسی که شکایت میکند) و خوانده (طرف مقابل) باید:

  • بالغ (۱۸ سال تمام برای پسران و ۱۶ سال برای دختران در امور مالی)، عاقل و رشید باشند.

  • اگر شخص ورشکسته است یا محجور (مثل مجنون)، باید توسط قیم یا نماینده قانونی اقدام شود.

ب) ذینفع بودن خواهان

• دعوا باید به نفع مستقیم یا غیرمستقیم خواهان باشد. مثلاً اگر میخواهید طلب خود را بگیرید، باید خودتان طلبکار باشید.

ج) موضوع دعوا باید مشخص و قانونی باشد

• خواسته دعوا (مثلاً مطالبه پول، فسخ قرارداد، خلع ید) باید مشخص باشد.

• موضوع دعوا نباید خلاف شرع یا قانون باشد (مثلاً مطالبه دین قمار).

د) عدم رسیدگی قبلی به همان دعوا (اصل منع دعوای مجدد)

• اگر قبلاً بین همان طرفین در مورد همین موضوع، حکم قطعی صادر شده باشد، نمیتوان دوباره همان دعوا را مطرح کرد.

2. مراحل اقامه دعوای حقوقی

مرحله ۱: تعیین دادگاه صالح

• صلاحیت محلی:

  • معمولاً باید به دادگاه محل اقامت خوانده مراجعه کنید.

  • در برخی دعاوی (مثل دعوای ملکی)، دادگاه محل مال صالح است.

• صلاحیت ذاتی:

  • اگر خواسته شما کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد، به شورای حل اختلاف مراجعه میکنید.

  • اگر بیشتر باشد، به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه میکنید.

 مرحله ۲: تنظیم و تقدیم دادخواست

• دادخواست باید شامل موارد زیر باشد:

  • نام و مشخصات خواهان و خوانده (شامل آدرس دقیق و کدپستی).

  • تعیین خواسته (مثلاً “مطالبه ۵۰ میلیون تومان بدهی”).

  • دلایل و مستندات (مثل قرارداد، فاکتور، چک، سند).

  • تعیین ارزش خواسته (اگر مالی باشد).

  • امضای خواهان یا وکیل او.

 مدارک همراه دادخواست:

• فتوکپی شناسنامه و کارت ملی.

• مدارک مثبت ادعا (قرارداد، چک، نامههای اداری، شهادت شهود و…).

• رسید پرداخت هزینه دادرسی (مطابق تعرفه قانونی).

 مرحله ۳: ثبت دادخواست در دفاتر الکترونیک قضایی

• امروزه بیشتر دادخواستها به صورت اینترنتی از طریق سایت www.iran.gov.ir ثبت میشوند.

• پس از ثبت، نوبت رسیدگی تعیین میشود.

 مرحله ۴: ابلاغ دادخواست به خوانده

• پس از ثبت دادخواست، خوانده از طریق سامانه ثنا یا مامورین ابلاغ، از شکایت مطلع میشود.

• خوانده ۱۰ تا ۲۰ روز (بسته به نوع دعوا) فرصت دارد جوابیه بدهد.

 مرحله ۵: تشکیل جلسه رسیدگی و دفاع طرفین

• در جلسه دادگاه، هر دو طرف میتوانند مدارک و استدلالات خود را ارائه دهند.

• در صورت نیاز، کارشناسی یا شهود احضار میشوند.

 مرحله ۶: صدور حکم

• پس از بررسی، رای دادگاه صادر میشود.

• اگر هر یک از طرفین اعتراض داشته باشند، میتوانند تا ۲۰ روز به دادگاه تجدیدنظر شکایت کنند.

3. هزینههای اقامه دعوای حقوقی

• هزینه دادرسی: بستگی به مبلغ خواسته دارد (معمولاً بین ۳.۵% تا ۷.۵% ارزش دعوا).

• هزینه کارشناسی و اجراییات: در صورت نیاز، هزینه جداگانه دارد.

4. نکات مهم در اقامه دعوای حقوقی

 مشورت با وکیل میتواند احتمال موفقیت را افزایش دهد.
مدارک کامل ارائه دهید تا دادگاه زودتر رسیدگی کند.
اگر دعوا مالی است، ارزش خواسته را دقیق تعیین کنید.
در صورت صلح و سازش، میتوانید دعوا را پس بگیرید.

مثالهایی از دعاوی حقوقی رایج:

• مطالبه وجه (چک، سفته، طلب).

• فسخ قرارداد (اجاره، خرید و فروش).

• خلع ید (تصرف عدوانی ملک).

• الزام به تنظیم سند.

در فقه اسلامی، اقامه دعوا شرایط و قواعد خاص خود را دارد که از نظر فقها، برای مشروعیت شکایت و رسیدگی قضایی ضروری است. 

۱. اهلیت طرفین دعوا

 اهلیت مدعی (شاکی):

• باید عاقل، بالغ و مختار باشد.

• اگر صغیر، مجنون یا محجور باشد، ولیّ یا قَیّم او باید اقامه دعوا کند.

• اهلیت مدعى‌عليه (خوانده):

• وجود خارجی و واقعی داشته باشد.

• معلوم و معین باشد (مثلاً نمی‌توان علیه «هر کسی که دزدی کرده» دعوا کرد).

 ۲. وجود حق مورد ادعا

• ادعای مدعی باید مشخص، معین و قابل اثبات باشد.

• نمی‌توان به صرف شک یا حدس، اقامه دعوا کرد.

• ادعا باید قابل رسیدگی قضایی باشد؛ مثل ادعای دَین، مال، قتل، ضرر و…

 ۳. وجود ضرر یا نقض حقی

• اقامه دعوا باید بر مبنای نقض حقی مشروع یا ایجاد ضرری قابل جبران باشد.

• اگر حقی نقض نشده باشد، دعوا پذیرفته نمی‌شود.

 ۴. قابلیت اثبات دعوا

• فقه تأکید دارد که ادعا باید قابل اثبات با بیّنه (شاهد)، قسم، اقرار یا قرینه باشد.

• در غیر این صورت، مدعی نمی‌تواند صرفاً با ادعا، حق را ثابت کند.

 ۵. رعایت نوبت و ترتیب قضایی

• در فقه، مدعی و منکر از نظر بار اثبات با هم تفاوت دارند:

  • مدعی باید دلیل بیاورد

  • اگر دلیل نداشت، منکر باید قسم بخورد

• اگر مدعی از آوردن دلیل عاجز بود، دعوا ساقط نمی‌شود ولی به قسم منکر ارجاع داده می‌شود.

۶. صداقت در ادعا (نیت مشروع)

• اقامه دعوا نباید به قصد آزار، اذیت، یا انتقام باشد (عرفاً و شرعاً جایز نیست).

• اگر فردی با نیت باطل اقامه دعوا کند، حق‌الناس و گاهی حرمت شرعی دارد.

 منابع فقهی:

فقه امامیه بر اساس کتب فقهی مانند شرایع الاسلام، جواهر الکلام، مکاسب و همچنین روایات از ائمه اطهار (ع) این اصول را بنیان نهاده است. از منظر فقه، قاضی نیز باید عادل، فقیه، و آگاه به احکام شرعی باشد.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید  

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».