کفالت

کفالت تعهدی است که طی آن فرد (کفیل) حضور شخص ثالث (مکفول) را در زمان و مکان مشخص برای طرف دیگر (مکفول‌له) تضمین می‌کند جهت رزرو وقت مشاوره با وکیل متخصص و حاذق با شماره 09126161121 تماس حاصل فرمائید.

تعریف حقوقی کفالت در قوانین ایران :

معنای لغوی:

از ریشه «کَفَلَ» به معنای ضمانت کردن، تضمین نمودن و پذیرفتن مسئولیت است

تعریف حقوقی (ماده ۷۳۴ قانون مدنی) :

عقدی است که به موجب آن، یک نفر (کفیل) تعهد می‌کند که شخص ثالثی (مکفول‌عنه) را در موعد مقرر نزد دیگری (مکفول‌له) حاضر نماید.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید 

ارکان اصلی :

کفیل: شخصی که تعهد به حضور فرد می‌دهد 

مکفول‌عنه: شخصی که کفیل ضمانت حضور او را می‌کند

مکفول‌له: طرفی که کفیل به نفع او تعهد می‌دهد

انواع :

در آزادی متهم (شایع‌ترین نوع):

 مثلاً کفیل کیفری که تعهد می‌کند متهم در زمان دادگاه حاضر شود

در پرداخت دین:

   تعهد به پرداخت بدهی دیگری در صورت عدم پرداخت توسط بدهکار اصلی

شرایط صحت :

اهلیت طرفین (عقل، بلوغ، اختیار)

معین بودن موضوع کفالت

قانونی بودن هدف

آثار حقوقی:

اگر مکفول‌عنه حاضر نشود، کفیل مسئول جبران خسارت است

در امور کیفری، ممکن است وجه الکفاله ضبط شود

مثال عملی:

در پرونده کیفری: فردی به عنوان کفیل، متهم را برای حضور در دادگاه تضمین می‌کند

در امور مالی: شخصی تعهد می‌کند اگر بدهکار بدهی را نپردازد، او پرداخت خواهد کرد

تفاوت با ضمان:

ضمان: تعهد به پرداخت دین

کفالت: تعهد به حضور شخص یا انجام عمل خاص

نکته مهم: کفالت در امور قضایی معمولاً نیاز به تأیید مرجع قضایی دارد

ویژگی‌های حقوقی عقد کفالت در قانون مدنی ایران :

عقد جایز (ماده ۷۳۶ قانون مدنی) :

هر یک از طرفین می‌توانند یکطرفه آن را فسخ کنند مگر در موارد:

اگر کفالت ضمن عقد لازم باشد

در امور قضایی پس از تأیید دادگاه

تبعی بودن تعهد (ماده ۷۳۵)

تعهد کفیل تبعیت از تعهد اصلی دارد

مثال: اگر اصل تعهد باطل شود، کفالت هم باطل می‌شود

مسئولیت تضامنی (در حقوق تجارت)

کفیل و بدهکار مسئولیت مشترک دارند

طلبکار می‌تواند به هر دو مراجعه کند

معین بودن موضوع (ماده ۷۳۴)

شخص کفیل‌شده (مکفول‌عنه) باید مشخص باشد

نمی‌توان برای “هر کس ممکن است بدهکار شود” کفالت داد

امکان التزام به شرط (ماده ۷۳۸)

می‌توان شرط کرد که کفیل فقط در صورت عدم دسترسی به بدهکار مسئول باشد

محدودیت در انتقال (ماده ۷۳۷)

کفالت قابل انتقال به دیگری نیست مگر با رضایت تمام طرفین

انقطاع با فوت (ماده ۷۴۰)

با فوت کفیل عهده منحل می‌شود

برخلاف ضمان که با فوت ضامن باقی می‌ماند

 

انواع تخصصی:

کفالت عبور (تضمین عبور مسافر از مرز)

کفالت گمرکی (تضمین انجام تعهدات گمرکی)

ضمانت اجرا:

در صورت تخلف کفیل:

  ضبط وجه الکفاله (در امور قضایی)

محکومیت به جبران خسارت

شرایط فسخ:

با رضایت طرفین

با مراجعه به حاکم شرع در صورت اختلاف

نکته کاربردی: 

در قراردادهای کفالت تجاری بهتر است شرایط دقیق مسئولیت‌ها و میزان تعهدات به وضوح قید شود

 تعریف حقوقی کفیل در قوانین ایران ;

تعریف کفیل (ماده ۷۳۴ قانون مدنی):

کفیل شخصی است که به موجب عقد کفالت، تعهد می‌کند فرد ثالثی (مکفول‌عنه) را در زمان و مکان مشخصی نزد طرف دیگر (مکفول‌له) حاضر نماید یا انجام عمل معینی را تضمین کند

ویژگی‌های کفیل:

اهلیت قانونی دارد (عاقل، بالغ، رشید)

اختیار قانونی برای تعهد دارد

توانایی انجام تعهد را داراست

انواع کفیل:

کفیل قضایی:

    در امور کیفری (تضمین حضور متهم)

    مثال: کفیل در پرونده‌های جزایی

کفیل تجاری:

تضمین انجام تعهدات مالی

    مثال: کفیل برای دریافت اعتبارات بانکی

کفیل اداری:

تضمین انجام تعهدات استخدامی

    مثال: کفیل برای کارمندان دولت

مسئولیت‌های کفیل:

حضور به موقع مکفول‌عنه

جبران خسارت در صورت تخلف

پرداخت وجه التزام (در صورت شرط)

شرایط فسخ تعهد کفیل:

با رضایت مکفول‌له

با مرگ کفیل (ماده ۷۴۰ ق.م)

با انجام تعهد توسط مکفول‌عنه

 

تفاوت با ضامن:

ضامن: تعهد به پرداخت دین

کفیل: تعهد به حضور یا انجام عمل

مثال عملی:

در پرونده کیفری: شخصی با سپردن وجه الکفاله به دادگاه، تعهد می‌کند متهم در جلسات دادگاه حاضر شود

در بانک: فردی با امضای قرارداد کفالت، تعهد می‌کند اگر مشتری وام را نپردازد، او مسئول است

نکته مهم: کفیل باید از وضعیت مالی و اخلاقی مکفول‌عنه آگاه باشد، زیرا در صورت تخلف، مسئولیت قانونی دارد

قرار کفالت کیفری :

قرار کفالت کیفری در نظام قضایی ایران

تعریف قرار :

قرار کفالت کیفری سندی است که به موجب آن یک یا چند نفر (کفیل) تعهد می‌کنند متهم را در مراحل دادرسی و اجرای حکم حاضر نمایند. این قرار معمولاً برای آزادی موقت متهم از بازداشت صادر می‌شود

شرایط اعطای قرار :

جرائم غیرمهم (جرائم تعزیری درجه ۶ تا ۸)

عدم خطر فرار متهم

عدم احتمال تبانی یا از بین بردن آثار جرم

تأمین مناسب توسط کفیل (وجه الکفاله یا تضمین مالی)

ارکان قرار کفالت کیفری:

متهم (مکفول‌عنه) 

کفیل (شخص حقیقی یا حقوقی معتبر) 

مرجع قضایی (قاضی رسیدگی‌کننده) 

وجه الکفاله (مبلغ تضمینی – اختیاری)

مراحل صدور قرار:

درخواست متهم یا وکیل برای آزادی موقت 

معرفی کفیل با شرایط قانونی 

تحقیق قاضی از صلاحیت کفیل 

تعیین وجه الکفاله (در صورت نیاز)

تنظیم قرارنامه و امضای کفیل

محتوای قرارنامه :

مشخصات کامل کفیل و متهم

نوع جرم و شماره پرونده 

مقدار وجه الکفاله (در صورت تعیین) 

تعهدات کفیل (حضور به موقع متهم) 

ضمانت‌های اجرایی (ضبط وجه در صورت تخلف)

مسئولیت‌های کفیل:

حضور دادن متهم در تمام مراحل دادرسی 

جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم 

پرداخت خسارت در صورت تخلف متهم 

ضمانت اجرای تخلف:

ضبط وجه الکفاله

جلب متهم با هزینه کفیل 

مسئولیت مدنی کفیل در صورت ورود خسارت 

موارد انحلال قرار:

پایان رسیدگی به پرونده 

اجرای حکم قطعی

فوت متهم یا کفیل

فسخ قرار توسط قاضی

نمونه موارد کاربرد:

جرائم مالی (اختلاس، کلاهبرداری) 

جرائم غیرعمد (تصادفات رانندگی) 

جرائم با مجازات سبک (توهین، تخریب)

تفاوت با قرار وثیقه:

در کفالت تعهد شخصی کفیل ملاک است 

در وثیقه مالی مشخص (نقدی یا غیرنقدی) گرو گذاشته می‌شود

نکته مهم: 

قرار کفالت حق مسلم متهم نیست و صدور آن مستلزم احراز شرایط توسط قاضی است. در جرائم سنگین (قتل، مواد مخدر) معمولاً جایگزین بازداشت نمی‌شود

کفالت در حد و تعزیر:

کفالت در جرائم حدی و تعزیری (بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری ایران)

9

در جرائم تعزیری :

شرایط اعطا:

در اکثر جرائم تعزیری (به ویژه درجه ۴ به پایین) امکان پذیر است

نیاز به تأمین مناسب (کفیل معتبر یا وجه الکفاله) دارد

معمولاً برای جرائم غیرخشونت‌آمیز اعمال می‌شود

روند قانونی:

متهم یا وکیل درخواست آزادی موقت می‌کند

قاضی با بررسی سابقه متهم و جرم ارتکابی تصمیم می‌گیرد

در صورت موافقت، یک یا چند کفیل با شرایط زیر معرفی می‌شوند:

    تابعیت ایرانی

سابقه کیفری نداشته باشند

دارای تمکن مالی یا اعتبار اجتماعی باشند

در جرائم حدی :

محدودیت‌های شدید:

در جرائم سنگین حدی مانند:

  قتل عمد

  محاربه

زنا

   سرقت حدی

شرب خمر

معمولاً قرار کفالت صادر نمی‌شود

 متهم تا پایان رسیدگی بازداشت می‌ماند

استثناها:

فقط در برخی جرائم حدی سبک‌تر ممکن است با شرایط ویژه اجازه داده شود

نیاز به تأمین بسیار سنگین دارد

معمولاً تعدد کفیل (حداقل ۲ کفیل معتبر) لازم است

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید 

نکات مهم:

در جرائم حدی حتی با معرفی کفیل، قاضی می‌تواند درخواست را رد کند

سابقه متهم در تصمیم‌گیری بسیار مؤثر است

در صورت تخلف کفیل، مسئولیت سنگینی متوجه او خواهد بود

مهم: ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری اختیار کامل را به قاضی داده است که بسته به شرایط پرونده، حتی در جرائم تعزیری هم ممکن است قرار کفالت ندهد

کفالت در فقه اسلامی (بر اساس منابع فقه امامیه)

تعریف فقهی :

در فقه به “تعهد به احضار شخص یا مال در زمان و مکان معین” تعریف می‌شود. این عقد مبتنی بر اصل “الکفاله عقد ضمان” است که در منابع روایی مانند وسائل الشیعه (جلد ۱۵) به آن اشاره شده است

مستندات شرعی

آیه ۷۲ سوره یوسف: 

 وَمَا كُنَّا لِتَرْكُ أَهْلِ الْكِتَابِ (اشاره به کفالت برادران یوسف)

روایات معصومین(ع: 

حدیث نبوی: “المکفول مرهون بالکفاله” (وسائل الشیعه، ج۲۳، ص۳۴۱)

  روایت امام صادق(ع): “الکفاله جائزه فی کل شیء” (تهذیب الاحکام، ج۷، ص۲۳۴)

اقسام کفالت در فقه :

نفس (تعهد به احضار شخص):

مانند کفالت متهم در دادگاه  

مال:

تضمین حضور مال معین (مثلاً اسناد تجاری)  

عمل:

    تعهد به انجام کار مشخصی توسط دیگری

شرایط صحت :

اهلیت طرفین (عاقل، بالغ، مختار)

معین بودن موضوع کفالت

قدرت بر تسلیم (کفیل توانایی انجام تعهد را داشته باشد)

عدم مخالفت با شرع (کفالت برای کار حرام باطل است)

احکام اختصاصی

در امور قضایی:

کفالت متهم جایز است ولی حق الناس را ساقط نمی‌کند  

در معاملات:

کفالت بدهکار بدون رضایت او صحیح نیست (مستند به روایت لا تکفل علی امرء مسلم)

در حدود الهی:

    در جرائم حدی مانند زنا و قتل، کفالت معمولاً ممنوع است مگر با شرایط خاص

نمونه‌های فقهی :

 حج: تضمین حضور شخص برای حج

 تجاری: در معاملات بازرگانی قدیم

 زندانی: در منابع تاریخی اسلام

نکته مهم: 

فقهای امامیه مانند امام خمینی در تحریر الوسیله (ج۲، ص۲۵۶) تصریح کرده‌اند که کفالت عقدی جایز است مگر اینکه به عقد لازم ملحق شود

تحت کفالت یعنی چه ؟

معنای “تحت کفالت” در حقوق ایران

تعریف اصطلاح:

تحت کفالت به وضعیتی اطلاق می‌شود که یک شخص (کفیل) مسئولیت حضور یا انجام تعهد فرد دیگر (مکفول‌عنه) را بر عهده می‌گیرد. این اصطلاح معمولاً در امور قضایی و کیفری استفاده می‌شود

کاربردهای رایج:

در پرونده‌های کیفری:

   وقتی متهم به جای بازداشت، با کفیل آزاد می‌شود

   مثال: “متهم تحت کفالت برادرش آزاد شد”

در امور اداری/تجاری:

وقتی کارمندی تحت کفالت شخص دیگری استخدام می‌شود

   مثال: “پیمانکار جدید تحت کفالت شرکت الف فعالیت می‌کند”

آثار حقوقی:

تعهد کفیل:

    تضمین حضور به موقع فرد تحت کفالت

    مسئولیت پرداخت خسارت در صورت تخلف

حقوق فرد تحت کفالت:

از برخی محدودیت‌ها (مثل بازداشت) معاف می‌شود

    اما باید به تعهدات خود عمل کند

پایان وضعیت:

   با انجام تعهد

   با فسخ توسط مرجع صالح

    با صدور حکم قطعی

مثال عملی در دادگاه:

آقای X که متهم به تخلف مالی بود، تحت کفالت آقای Y که ملک خود را به عنوان تضمین گذاشت آزاد شد و باید در تمام جلسات دادگاه حاضر شود

تفاوت با مفاهیم مشابه:

تحت وثیقه: استفاده از مال به عنوان تضمین

تحت نظر: آزادی مشروط با نظارت مستقیم

تحت الحفظ: نگهداری در محل خاص (مثل بازداشتگاه)

نکته مهم: وضعیت “تحت کفالت” موقت است و با پایان پرونده یا اجرای حکم، این رابطه حقوقی خودبه‌خود منحل می‌شود

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید   

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».