عقد عاریه
عقد عاریه توافقی است که در آن یک طرف (معیر) مال خود را به طور رایگان برای استفاده موقت به طرف دیگر (مستعیر) می‌دهد، به شرطی که اصل مال باقی بماند جهت رزرو وقت مشاوره با شماره 09126161121 تماس حاصل فرمائید.
عقد عاریه یکی از عقود جایز و رایگان است که در آن مالک یک مال (عاریه‌دهنده)، آن مال را برای استفاده موقت و بدون دریافت اجرت یا عوض به شخص دیگری (عاریه‌گیرنده) می‌دهد. در این عقد، مالکیت مال همچنان برای صاحب آن باقی می‌ماند و عاریه‌گیرنده فقط حق استفاده از مال را برای مدت مشخصی دارد و پس از آن باید مال را در همان وضعیت به صاحبش بازگرداند
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
ویژگی‌های اصلی عقد عاریه:
رایگان بودن: عاریه به معنای استفاده بدون پرداخت هیچ مبلغی است. هیچ‌گونه اجرت یا هزینه‌ای برای استفاده از مال پرداخت نمی‌شود
استفاده موقت: شخص عاریه‌گیرنده مال را برای مدت زمان مشخص یا برای هدف خاصی می‌گیرد و بعد از آن باید آن را بازگرداند
عدم انتقال مالکیت: در عاریه، مالکیت مال از عاریه‌دهنده به عاریه‌گیرنده منتقل نمی‌شود. تنها حق استفاده از مال منتقل می‌شود
بازگشت مال: پس از استفاده، عاریه‌گیرنده باید مال را در همان وضعیت به صاحب آن بازگرداند
مسئولیت در صورت خسارت: عاریه‌گیرنده اگر به مال آسیب بزند یا آن را از بین ببرد، معمولاً مسئول جبران خسارت است، مگر اینکه این آسیب ناشی از استفاده عادی و بدون تقصیر باشد
مثال‌های عقد عاریه:
کتاب عاریه: شخصی کتاب خود را به طور رایگان به فرد دیگری می‌دهد تا او مطالعه کند و سپس آن را بازگرداند
وسایل شخصی: یک نفر وسیله‌ای مانند ابزارآلات، ماشین‌آلات یا لوازم خانه را برای مدت زمان معین به فرد دیگری قرض می‌دهد تا استفاده کند
تفاوت عاریه با دیگر عقود:
اجاره: در اجاره، مالکیت مال به کسی منتقل نمی‌شود ولی اجاره‌دهنده در ازای استفاده از مال، وجهی دریافت می‌کند در حالی که در عاریه، هیچ وجهی پرداخت نمی‌شود
قرض: در قرض، مال قرضی معمولاً به مصرف می‌رسد و پس از آن چیزی مشابه آن (مثل پول) باید بازگردانده شود، ولی در عاریه، خود عین مال باید بازگردانده شود
عقد عاریه یک توافق است که در آن شخصی مال خود را برای استفاده موقت و رایگان به دیگری می‌دهد و پس از استفاده، مال باید به صاحب آن بازگردانده شود. این عقد معمولاً در مواردی مانند قرض دادن کتاب، ابزارآلات، یا سایر وسایل بدون دریافت وجه و برای مدت زمان کوتاه کاربرد دارد
عقد عاریه در فقه :
در فقه اسلامی، عاریه یکی از عقود مشروع و جایز است که به معنای واگذاری رایگان مال به دیگری برای استفاده موقت و مشروع است، بدون اینکه مالکیت آن منتقل شود. این عقد هم در فقه شیعه و هم در فقه اهل‌سنت شناخته شده و احکام خاص خود را دارد
تعریف عاریه در فقه:
طبق تعریف مشهور فقها :
العاریةُ تَملیکُ المنفعةِ بلا عِوضٍ
یعنی: «عاریه، تملیک منفعت مال به صورت رایگان است»
یعنی فردی (عاریه‌دهنده) مال خود را به دیگری (عاریه‌گیرنده) می‌دهد تا به‌طور موقت و رایگان از آن استفاده کند، و پس از پایان استفاده، مال را برگرداند
شرایط عاریه در فقه :
اهلیت طرفین:
هر دو طرف (عاریه‌دهنده و عاریه‌گیرنده) باید بالغ، عاقل، و رشید باشند. دیوانه، کودک یا کسی که حجر قانونی دارد، نمی‌تواند به تنهایی عقد عاریه را منعقد کند
رضایت و قصد:
عقد عاریه باید با قصد و رضایت کامل طرفین انجام شود. اگر یکی از طرفین مجبور یا فریب‌خورده باشد، عقد باطل است
مشخص بودن مال عاریه:
مال باید معین، موجود، و قابل استفاده مشروع باشد. مثلاً کتاب، وسیله نقلیه، خانه، ابزار، و غیره
قابلیت بقا:
مال باید در اثر استفاده از بین نرود. یعنی استفاده از آن موجب تلف آن نشود. چون اگر با استفاده از مال، خود مال از بین می‌رود (مثل خوردنی‌ها)، دیگر عاریه نیست بلکه ممکن است قرض یا هبه باشد
مشروع بودن منفعت:
استفاده‌ای که از مال می‌شود باید مشروع و حلال باشد. اگر مال برای کاری حرام داده شود، عقد باطل است
احکام فقهی عاریه :
عقد جایز است:
یعنی هرکدام از طرفین هر زمان بخواهند می‌توانند فسخ کنند (مگر در صورت شرط خلاف). پس برخلاف عقود لازم، عاریه الزام‌آور نیست
عدم انتقال مالکیت:
در عاریه فقط منفعت مال منتقل می‌شود، نه مالکیت. مالک همچنان صاحب مال است
ضمان (تلف مال):
در فقه شیعه :
اصل بر این است که عاریه‌گیرنده ضامن نیست اگر مال بدون تعدّی و تفریط تلف شود
اما اگر کوتاهی کرده یا از حدود استفاده تجاوز کند، ضامن است
در فقه اهل‌سنت:
برخی مذاهب مثل حنابله می‌گویند عاریه‌گیرنده حتی اگر تقصیر نکند، باز هم ضامن مال است (یعنی تفاوت‌هایی در بین مذاهب وجود دارد).
مثال‌های فقهی :
اگر کسی کتابی را به دیگری عاریه بدهد تا مطالعه کند و بعد برگرداند، این عاریه است
اگر کسی فرشی یا ماشینی را به طور موقت و رایگان در اختیار دیگری بگذارد، این هم عاریه محسوب می‌شود
اگر فردی وسیله‌ای را برای کاری خاص (مثلاً برای یک هفته تعمیر در خانه) رایگان بدهد، آن نیز عاریه است
تفاوت عاریه با عقود مشابه در فقه :
عاریه در فقه، عقدی است رایگان، جایز و موقت که در آن منفعت یک مال بدون دریافت پول به دیگری داده می‌شود. مالکیت باقی می‌ماند و مال باید پس از استفاده بازگردانده شود. اگر در استفاده کوتاهی شود یا زیاده‌روی گردد، عاریه‌گیرنده ضامن است
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید
ماهیت عقد عاریه :
ماهیت عقد عاریه در فقه و حقوق اسلامی به طور خاص و دقیق مورد توجه قرار گرفته است. این عقد از نوع عقود جایزاست که در آن مالک مال خود را به طور رایگان به دیگری می‌دهد تا برای مدت معین یا به صورت نامحدود از آن استفاده کند. در اینجا ویژگی‌ها و ماهیت این عقد را از جنبه‌های مختلف توضیح می‌دهیم :
عقد جایز:
عقد عاریه به عنوان یک عقد جایز شناخته می‌شود، بدین معنی که هر یک از طرفین (عاریه‌دهنده و عاریه‌گیرنده) می‌توانند هر زمان که بخواهند عقد را فسخ کنند، مگر اینکه توافق خاصی میان طرفین وجود داشته باشد که آن را الزامی کند. این برخلاف عقود لازم (مثل عقد مبايعه یا اجاره) است که طرفین نمی‌توانند آن را یکجانبه فسخ کنند
رایگان بودن:
عاریه یک عقد رایگان است، به این معنی که هیچ‌گونه عوض یا اجرت از طرف عاریه‌گیرنده به عاریه‌دهنده پرداخت نمی‌شود. یعنی فرد مال خود را بدون دریافت وجه یا عوضی به دیگری می‌دهد تا از آن استفاده کند
انتقال منفعت، نه مالکیت:
در عقد عاریه، مالکیت مال به عاریه‌گیرنده منتقل نمی‌شود، بلکه منفعت مال (یعنی حق استفاده از آن) به طور موقت به او منتقل می‌شود. بنابراین، مالک همچنان صاحب مال باقی می‌ماند و عاریه‌گیرنده فقط می‌تواند از آن استفاده کند، نه اینکه مالک آن شود.
استفاده موقت:
عاریه به معنای استفاده موقت از مال است. عاریه‌گیرنده مال را برای مدت معین یا برای هدف خاصی از مالک می‌گیرد و بعد از آن باید مال را به همان وضعیت اولیه به صاحبش بازگرداند. در این زمینه، زمان یا نوع استفاده باید مشخص باشد
نقش امانت‌داری:
عاریه‌گیرنده امانت‌دارمال است و مسئولیت بازگرداندن مال در همان وضعیت اولیه را دارد. اگر عاریه‌گیرنده بدون تقصیرو در نتیجه استفاده طبیعی مال را آسیب بزند یا تلف کند، معمولاً مسئول نیست. ولی اگر به دلیل تعدی یا تفریط (یعنی کوتاهی در حفاظت از مال یا استفاده نادرست از آن) مال آسیب ببیند یا تلف شود، عاریه‌گیرنده مسئول جبران خسارت خواهد بود
امکان فسخ توسط طرفین:
چون عقد عاریه یک عقد جایزاست، هر یک از طرفین (عاریه‌دهنده یا عاریه‌گیرنده) می‌توانند هر زمان که بخواهند از آن خارج شوند، مگر اینکه شروط خاصی میان طرفین وجود داشته باشد که این اختیار را محدود کند. این ویژگی باعث می‌شود که عاریه به عنوان یک عقد انعطاف‌پذیر و موقت تلقی شود
ماهیت قرارداد در فقه اسلامی:
در فقه اسلامی، عاریه به عنوان عقدی مشروع و قانونی شناخته می‌شود که اساس آن مساعدت و کمک به دیگران است. هدف این عقد، تسهیل استفاده از مال به طور موقت و بدون جبران مالی است. در فقه شیعه، عاریه به طور گسترده مورد تایید است و تنها در صورتی که مال در دست عاریه‌گیرنده تلف شود، او مسئول جبران خسارت خواهد بود، مگر اینکه تلف مال ناشی از استفاده طبیعی و بدون تقصیر باشد
عقد عاریه یک قرارداد رایگان، موقت، و جایز است که در آن تنها منفعت مال به شخص دیگری منتقل می‌شود تا برای مدت خاص یا به منظور استفاده معین از آن بهره‌برداری کند. این عقد هیچ‌گونه عوض مالی ندارد و تنها وظیفه عاریه‌گیرنده این است که پس از استفاده، مال را سالم و در همان وضعیت به صاحب آن بازگرداند. این ماهیت عقد، آن را به یک ابزار مفید برای قرض دادن موقت اموال به صورت رایگان تبدیل می‌کند
انواع عاریه :
در فقه اسلامی و حقوق، عقد عاریه به طور کلی یک عقد رایگان است که در آن مال به طور موقت و برای استفاده **بدون دریافت اجرت به دیگری داده می‌شود. عاریه به دو دسته عاریه منافع و عاریه عین تقسیم می‌شود که در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت :
عاریه منافع :
این نوع از عاریه زمانی است که فرد منفعت مال خود را به دیگری می‌دهد تا از آن بهره‌برداری کند، بدون اینکه مالکیت آن به عاریه‌گیرنده منتقل شود. در این نوع از عاریه، فقط استفاده از منفعت مال به شخص دیگری واگذار می‌شود
مثال: اگر فردی اتاق یا خانه‌ای را برای مدت زمانی خاص به دیگری عاریه دهد تا او از آن استفاده کند، در اینجا مالکیت خانه همچنان برای صاحب آن باقی می‌ماند، اما فرد دیگری از آن برای مدتی بهره‌برداری می‌کند
ویژگی‌های عاریه منافع:
در این نوع عاریه، مالکیت مال همچنان در دست عاریه‌دهنده باقی می‌ماند
منفعت مال (مثل اجاره خانه یا اتومبیل) برای مدت معین به عاریه‌گیرنده داده می‌شود
پس از پایان مدت استفاده، عاریه‌گیرنده باید مال را به صاحبش بازگرداند
عاریه عین
این نوع عاریه زمانی است که عین مال (یعنی خود مال، نه فقط منفعت آن) برای استفاده موقت به دیگری داده می‌شود، و پس از استفاده باید در همان حالت اولیه یا طبیعی به صاحب آن بازگردانده شود
مثال: اگر شخصی کتاب خود را به دیگری قرض بدهد تا بخواند و پس از آن کتاب را سالم به صاحبش بازگرداند، در اینجا عین کتاب به طور موقت به فرد دیگر داده شده است
ویژگی‌های عاریه عین:
در این نوع، عین مال به طور موقت به دیگری داده می‌شود
عاریه‌گیرنده باید مال را در همان حالت سالم بازگرداند. اگر در اثر استفاده، مال آسیب ببیند یا تلف شود و این موضوع ناشی از تعدی یا تفریط عاریه‌گیرنده باشد، او مسئول جبران خسارت است
برای این نوع از عاریه، نباید از مال به گونه‌ای استفاده شود که باعث از بین رفتن یا تغییر ماهیت آن شود، مگر اینکه این تغییرات طبیعی باشد
عاریه با قصد امانت :
گاهی عاریه با قصد امانت انجام می‌شود. در این صورت، فرد مال خود را به دیگری می‌دهد تا از آن استفاده کند، ولی طرف مقابل وظیفه دارد که از آن به عنوان امانت نگهداری کند. این نوع از عاریه بیشتر به صورت امانت‌داری در نظر گرفته می‌شود
مثال: اگر فردی چمدان یا جواهرات خود را برای مدت کوتاهی به دیگری بدهد تا از آن نگهداری کند و پس از آن آن را سالم بازگرداند
ویژگی‌های عاریه با قصد امانت:
در این نوع از عاریه، علاوه بر حق استفاده موقت، وظیفه حفظ و نگهداری مال نیز بر عاریه‌گیرنده بار استاگر مال در اثر سهل‌انگاری یا بی‌توجهی عاریه‌گیرنده آسیب ببیند، او مسئول خواهد بود
عاریه به صورت محدود یا نامحدود :
در عقد عاریه ممکن است مدت زمان استفاده از مال به طور محدود (مثلاً برای مدت مشخصی مانند یک ماه یا یک هفته) یا نامحدود باشد. در این صورت، عاریه‌گیرنده باید پس از استفاده مال را برگرداند، چه مدت استفاده مشخص باشد یا نه
عاریه محدود: مدت زمان استفاده از مال مشخص است. به عنوان مثال، فردی ماشین خود را برای یک هفته به دیگری عاریه می‌دهد.
عاریه نامحدود: مدت زمان استفاده از مال مشخص نیست و تا زمانی که عاریه‌گیرنده به آن نیاز داشته باشد، مال در اختیار او می‌ماند، اما در هر صورت باید پس از استفاده بازگردانده شود
ویژگی‌های عاریه محدود و نامحدود:
در عاریه محدود، مدت زمان استفاده از مال باید به توافق طرفین تعیین شود
در عاریه نامحدود، استفاده از مال ممکن است تا زمانی که طرفین تصمیم به بازگرداندن مال بگیرند، ادامه یابد
در مجموع، عقد عاریه در فقه اسلامی دارای انواع مختلفی است که به طور کلی می‌توان آن‌ها را به عاریه منافع، عاریه عین، عاریه با قصد امانت، و عاریه محدود یا نامحدود تقسیم کرد. همه این انواع مشترکات زیادی دارند، اما تفاوت‌های آن‌ها در نوع مال مورد استفاده، مدت زمان استفاده، و نحوه بازگرداندن مال به صاحب آن است
آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت
مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید