ظهرنویسی

ظهرنویسی به معنای نوشتن پشت سند تجاری است که طی آن دارنده سند، دستور یا اجازه انتقال مبلغ یا حقوق سند به دیگری را می‌دهد.جهت رزرو وقت مشاوره با شماره 09126161121 تماس حاصل فرمائید.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

121 61 61 0912

83 944 83 0912

2 230 230 0912

به نوشتن امضا یا عبارت‌های خاصی در انتهای یک سند یا مدرک رسمی گفته می‌شود که معمولاً برای تأیید یا تأمین اعتبار آن سند به کار می‌رود. این نوع نوشتار معمولاً در اسناد قانونی، قراردادها، چک‌ها و دیگر مدارک رسمی استفاده می‌شود تا نشان دهد که فرد یا افراد مربوطه موافق با محتوای سند هستند و آن را تأیید می‌کنند. در بسیاری از موارد، ظهرنویسی شامل امضا و تاریخ نیز می‌شود.

برای مثال، در چک‌ها، می‌تواند به معنای انتقال مالکیت چک به فرد دیگری باشد. یا در اسناد رسمی، ممکن است فردی که در انتهای سند ظاهر می‌شود، با امضای خود تأیید می‌کند که از محتوای سند اطلاع دارد و آن را قبول کرده است.

انواع :

به‌طور کلی به نوشتن عبارت یا امضا در انتهای یک سند گفته می‌شود و بسته به نوع سند و هدف آن، انواع مختلفی دارد. در زیر، انواع رایج ظهرنویسی را توضیح می‌دهیم:

1. انتقالی (Transferral Endorsement):
این نوع زمانی به کار می‌رود که فردی مالک یک سند (مثلاً چک یا سفته) بخواهد مالکیت آن را به شخص دیگری منتقل کند. در این حالت، فرد انتقال‌دهنده در پشت سند، عبارت‌هایی مانند “پرداخت به فلان شخص” یا “انتقال به فلان شخص” را می‌نویسد و امضا می‌کند.

مثال:
فردی چک خود را به شخص دیگری منتقل می‌کند و در پشت چک عبارت “به فلان شخص پرداخت شود” را می‌نویسد و امضا می‌کند.

2. تأسیسی (Creating Endorsement):
این نوع برای ایجاد حق جدیدی برای شخص ثالث در سند به کار می‌رود. به عنوان مثال، فردی ممکن است سندی را به نام شخصی دیگری بنویسد و در پشت آن، تأسیس یک حق جدید را برای شخص دیگر بیان کند.

مثال:
فردی به نام شخصی دیگری مبلغی از پول را به عنوان قرض ثبت می‌کند و در پشت سند، شرایط جدیدی را برای فرد دریافت‌کننده پول تعریف می‌کند.

3.  تأییدی (Acknowledging Endorsement):
در این نوع، فرد صرفاً تأیید می‌کند که سند یا قراردادی را مشاهده کرده و از محتوای آن آگاه است. این نوع ظهرنویسی معمولاً در اسناد قانونی و معاملات رسمی به کار می‌رود تا تأسیس اعتبار یا موافقت با شرایط سند را نشان دهد.

مثال:
شخصی که قرارداد را امضا کرده، در پشت سند تأیید می‌کند که شرایط و مقررات آن را فهمیده و با آن موافق است.

4. ضمانتی (Guaranteeing Endorsement):
در این نوع ، فرد ضامن می‌شود که یک بدهی یا تعهد مالی توسط شخص دیگری پرداخت خواهد شد. این نوع ظهرنویسی معمولاً در چک‌ها، سفته‌ها یا سایر اسناد مالی به کار می‌رود.

مثال:
شخصی در پشت چک می‌نویسد که اگر شخص اصلی نتواند مبلغ چک را پرداخت کند، او ضمانت می‌کند که آن مبلغ را پرداخت کند.

5. بلااجرا (Conditional Endorsement):
بلااجرا به این معناست که انتقال یا اعتبار سند تنها با برآورده شدن یک شرط خاص انجام می‌شود. این نوع ظهرنویسی شرایط خاصی را برای انتقال مالکیت یا اعتبار سند تعیین می‌کند.

مثال:
فردی ممکن است در پشت چک بنویسد که تنها در صورتی که یک شرط خاص مثلاً پرداخت مبلغ خاصی تحقق یابد، چک به شخص دیگری منتقل می‌شود.

6.بدون قید و شرط (Blank Endorsement):
در این نوع ، فرد تنها امضا می‌کند و هیچ‌گونه شرط خاصی را ذکر نمی‌کند. این نوع ظهرنویسی باعث می‌شود که سند یا چک به شخص دیگری منتقل شود و به محض اینکه امضا در پشت سند قرار گیرد، آن سند قابل انتقال به دیگران خواهد بود.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

121 61 61 0912

83 944 83 0912

2 230 230 0912

مثال:
فردی در پشت چک خود تنها امضا می‌کند و هیچ‌گونه قید یا شرطی نمی‌نویسد. در این صورت چک به شخص جدیدی قابل انتقال است.

7. تضمینی (Qualified Endorsement):
در تضمینی، فرد به‌طور خاص مسئولیت خود را محدود یا مشروط می‌کند. این نوع معمولاً زمانی به کار می‌رود که فرد بخواهد مسئولیت خود را در قبال پرداخت یا انجام تعهدات کاهش دهد.

مثال:
فردی چک خود را امضا می‌کند اما می‌نویسد که این امضا به‌عنوان ضمانت در صورتی که مبلغ چک پرداخت نشود، معتبر است.

هرکدام از این انواع کاربرد خاص خود را دارد و بسته به شرایط و نوع سند، می‌تواند برای انتقال، تأیید، ضمانت یا ایجاد شرایط جدید به کار رود.

در قانون تجارت :

در قانون تجارت ایران، به‌ویژه در رابطه با اسناد تجاری مانند چک‌ها، سفته‌ها و برات‌ها(واردات و صادرات) اهمیت زیادی دارد. در این اسناد به‌عنوان یک ابزار قانونی برای انتقال حقوق و تعهدات به کار می‌رود و شرایط خاصی دارد. در ادامه، ظهرنویسی و تأثیر آن در قانون تجارت ایران را بررسی می‌کنیم.

مفهوم ظهرنویسی در قانون تجارت ایران :

طبق قانون تجارت ایران، به نوشتن امضا و عبارت‌های خاص در پشت اسناد تجاری اطلاق می‌شود که باعث انتقال حقوق یا تعهدات به شخص دیگر می‌شود. این عمل به‌ویژه در چک‌ها، سفته‌ها و برات‌ها کاربرد دارد و معمولاً برای انتقال مالکیت یا ضمانت به کار می‌رود.

 انواع ظهرنویسی در قانون تجارت ایران

1. انتقالی (مطلق):
در این نوع ، فرد مالک سند تجاری، بدون قید و شرط سند را به فرد دیگری منتقل می‌کند. در واقع، با ظهرنویسی انتقالی، سند به فرد جدید منتقل می‌شود و او می‌تواند از حقوق مربوط به آن استفاده کند.

ماده ۳۱۹ قانون تجارت ایران به این موضوع اشاره می‌کند که در برات و سفته، انتقال حقوق از طریق ظهرنویسی صورت می‌گیرد.

مثال:
اگر فردی چکی را پشت آن امضا کند، این چک به فرد دیگری منتقل می‌شود و او می‌تواند مبلغ آن را دریافت کند.

2. با قید (مشروط):
در مشروط، فرد فقط در صورت تحقق یک شرط خاص سند را منتقل می‌کند. این نوع ظهرنویسی ممکن است برای محدود کردن انتقال حقوق یا انجام معامله‌ای خاص به کار رود.

مثال:
فردی در پشت چک می‌نویسد: «پرداخت به فلانی فقط در صورت تحقق شرایط خاص».

3. ضمانتی:
در ظهرنویسی ضمانتی، فرد در پشت سند تجاری مانند چک یا سفته می‌نویسد که اگر دارنده سند نتواند مبلغ را از صادرکننده دریافت کند، او خود مسئول پرداخت خواهد بود. این نوع ظهرنویسی معمولاً به‌عنوان تضمین پرداخت به کار می‌رود.

ماده ۲۹۹ قانون تجارت ایران به این موضوع اشاره دارد که ظهرنویسی ضمانتی به معنای تعهد به پرداخت مبلغ در صورتی که صادرکننده یا فرد اول نتواند آن را پرداخت کند، می‌باشد.

4. غیرانتقالی (تأسیسی):
در این نوع ظهرنویسی، فرد صرفاً به‌منظور تایید یا اصلاح شرایط موجود در سند اقدام به نوشتن عبارت یا امضا می‌کند. این نوع ظهرنویسی باعث ایجاد تغییرات جدید در حقوق و تعهدات سند نمی‌شود.

 شرایط و آثار در قانون تجارت ایران

1. انتقال حق و مسئولیت :
ظهرنویسی، در بسیاری از موارد، موجب انتقال حق و مسئولیت از فردی به فرد دیگر می‌شود. به‌عنوان مثال، در یک چک، اگر فردی چک را ظهرنویسی کند، تمام حقوق و مسئولیت‌های مربوط به آن چک به شخص دیگری منتقل می‌شود.

2. اثر اعتبارسنجی :
ظهرنویسی می‌تواند اعتبار سند تجاری را تقویت کند. در برخی موارد، ظهرنویسی نشان‌دهنده تأیید یا تعهد به پرداخت مبلغ یا انجام تعهدات توسط فرد است.

3. اثرات روی مهلت‌های قانونی:
در برخی از موارد، ظهرنویسی ممکن است تأثیراتی بر مهلت‌های قانونی مربوط به اسناد تجاری داشته باشد. برای مثال، در قانون تجارت، برخی از اسناد دارای مهلت‌های خاصی برای پرداخت هستند و ظهرنویسی می‌تواند این مهلت‌ها را تأثیرگذار کند.

4. نقش در انتقال اسناد تجاری:
ظهرنویسی به‌ویژه در اسناد تجاری مانند برات و سفته، نقشی کلیدی در انتقال آن‌ها دارد. در این نوع اسناد، صاحب اصلی سند باید برای انتقال آن به شخص دیگر، ظهرنویسی کند تا سند برای انتقال به دیگران معتبر شود.

 مقررات قانونی مربوط به ظهرنویسی در اسناد تجاری

– ماده ۳۲۰ قانون تجارت:
طبق این ماده، انتقال برات با ظهرنویسی انجام می‌شود و کسی که برات را ظهرنویسی می‌کند، مسئول پرداخت مبلغ آن است، مگر اینکه در ظهرنویسی چیزی خلاف این گفته شود.

– ماده ۳۰۴ قانون تجارت:
این ماده درباره سفته می‌گوید که اگر فردی بخواهد سفته را منتقل کند، باید آن را ظهرنویسی کند. بدین ترتیب، حقوق و تعهدات مربوط به سفته به فرد جدید منتقل می‌شود.

در قانون تجارت ایران ابزاری حیاتی برای انتقال حقوق، تعهدات و اعتبار اسناد تجاری است. این عمل، بسته به نوع سند و شرایط خاص آن، می‌تواند شامل انتقال مالکیت، تضمین پرداخت، یا تایید تعهدات باشد. ظهرنویسی در اسناد تجاری مثل چک، سفته و برات، نقش مهمی در تعیین اعتبار و مسئولیت‌های قانونی دارد.

آثار و احکام :

آثار و احکام در قانون تجارت ایران، به‌ویژه در مورد اسناد تجاری مانند چک‌ها، سفته‌ها و برات‌ها، بسیار مهم است. ظهرنویسی نه تنها شرایط قانونی را برای انتقال اسناد تجاری فراهم می‌کند، بلکه آثار و مسئولیت‌هایی نیز به دنبال دارد که می‌تواند در معاملات مالی و تجاری تأثیرات گسترده‌ای داشته باشد.

در اینجا به آثار و احکام ظهرنویسی اشاره می‌کنیم:

 آثار :

1. انتقال حقوق و تعهدات (انتقال مالکیت)
– یکی از مهم‌ترین آثار ظهرنویسی، انتقال حقوق و تعهدات مرتبط با سند تجاری است. در صورتی که یک سند تجاری مانند چک، برات یا سفته ظهرنویسی شود، تمام حقوق و تعهدات آن به شخص دیگری منتقل می‌شود. این انتقال شامل حق دریافت وجه یا انجام سایر تعهدات مندرج در سند است.
– در قانون تجارت ایران، ماده ۳۱۹ و ماده ۳۰۴ به‌طور خاص بیان می‌کنند که برای انتقال یک سند تجاری (برات، چک یا سفته) باید ظهرنویسی صورت گیرد.

مثال:
اگر شخصی چک خود را ظهرنویسی کند، فرد جدید می‌تواند مبلغ آن را از بانک دریافت کند و مسئولیت‌های مرتبط با چک (مثل پرداخت وجه) به او منتقل می‌شود.

2. تأسیس و ایجاد تعهدات جدید
– در برخی موارد، ظهرنویسی می‌تواند موجب ایجاد تعهدات جدید برای ظهرنویس یا اشخاص ثالث شود. برای مثال، در ظهرنویسی ضمانتی، فردی که چک یا سفته را ظهرنویسی می‌کند، مسئول پرداخت مبلغ آن می‌شود و در صورتی که صادرکننده سند نتواند تعهد خود را انجام دهد، ظهرنویس موظف به پرداخت مبلغ خواهد بود.
– ماده ۲۹۹ قانون تجارت ایران بیان می‌کند که اگر فردی در پشت چک یا سفته ضمانت کند، او مسئول پرداخت آن در صورت عدم پرداخت از سوی صادرکننده خواهد بود.

3. محدود کردن یا مشروط کردن انتقال
– در برخی موارد، مشروط می‌تواند انجام شود. بدین معنی که انتقال حقوق یا تعهدات تنها تحت شرایط خاصی صورت می‌گیرد.
– ظهرنویسی مشروط معمولاً برای محدود کردن انتقال سند یا تضمین پرداخت‌ها در شرایط خاص به کار می‌رود.

4. اثرات قانون‌گذاری و اعتبار اسناد
– می‌تواند به‌عنوان تأیید یا اعتباردهی به سند تجاری عمل کند. به عبارت دیگر، پس از ظهرنویسی، سند اعتبار قانونی پیدا می‌کند و می‌تواند برای استناد در محاکم قضائی استفاده شود. به ویژه در اسنادی مثل برات و سفته، ظهرنویسی نشان‌دهنده پذیرش تعهدات یا تأسیس حقوق جدید است.
– ماده ۳۲۰ قانون تجارت ایران بر اهمیت ظهرنویسی در اعتبار اسناد تجاری تأکید دارد. این ماده بیان می‌کند که برای انتقال برات باید ظهرنویسی صورت گیرد و اگر این کار انجام نشود، سند معتبر نخواهد بود.

 احکام و مسئولیت‌ها :

1. مسئولیت ظهرنویس
– در بسیاری از موارد، می‌تواند موجب تعهد قانونی برای فردی که آن را انجام داده، شود. برای مثال، اگر فردی در پشت چک یا سفته امضا کند و مسئولیت پرداخت را بر عهده گیرد، مسئول خواهد بود که مبلغ مورد نظر را پرداخت کند.
– در ضمانتی، فرد ضمانت می‌کند که اگر صادرکننده نتواند مبلغ را پرداخت کند، او مسئول پرداخت خواهد بود. این مسئولیت می‌تواند به صورت تضامنی باشد که فرد ظهرنویس در کنار صادرکننده، مسئول پرداخت مبلغ است.

2. عدم پرداخت توسط صادرکننده
– اگر صادرکننده سند تجاری نتواند مبلغ را پرداخت کند، فردی که ظهرنویسی ضمانتی کرده است، مسئول پرداخت مبلغ خواهد بود. در این صورت، فرد ظهرنویس باید مبلغ را به دارنده سند پرداخت کند و سپس در پی گرفتن مبلغ از صادرکننده باشد.
– طبق ماده ۲۹۹ قانون تجارت ایران، فردی که در پشت سند تجاری ضمانت کرده است، موظف است در صورت عدم پرداخت از سوی صادرکننده، مبلغ را به دارنده سند پرداخت کند.

3. حق رجوع به صادرکننده
– اگر فردی در پشت سند تجاری ظهرنویسی کرده باشد و مسئولیت پرداخت آن را بر عهده گرفته باشد، در صورتی که او مبلغ را پرداخت کند، حق رجوع به صادرکننده دارد و می‌تواند مبلغ را از صادرکننده مطالبه کند.
– این حق برای ظهرنویس در مواردی که مسئول پرداخت شده است، در نظر گرفته شده است.

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

121 61 61 0912

83 944 83 0912

2 230 230 0912

4. اثر بر مهلت‌های قانونی
– ممکن است تأثیراتی بر مهلت‌های قانونی مربوط به اسناد تجاری مانند چک و سفته داشته باشد. به‌عنوان مثال، ممکن است پس از ظهرنویسی، فرد جدید حق داشته باشد که از تاریخ ظهرنویسی مهلت خاصی برای وصول مبلغ سند داشته باشد.
– در برخی موارد، ظهرنویسی ممکن است مهلت اعتراض یا مهلت پرداخت را برای شخص جدید تعیین کند.

5. تأثیر بر اعتبار اسناد در دادگاه
– همان‌طور که گفته شد، ظهرنویسی تأثیر زیادی در اعتبار سند دارد. وقتی سندی ظهرنویسی می‌شود، به‌طور خودکار به اعتبار قانونی آن افزوده می‌شود و در صورتی که موضوع دعوی قرار گیرد، می‌توان از آن در محاکم استفاده کرد.
– ماده ۳۲۲ قانون تجارت ایران به این موضوع اشاره می‌کند که در صورتی که فردی سند تجاری را ظهرنویسی کند، می‌تواند از آن به عنوان مدرک در دادگاه استفاده کند و محاکم می‌توانند آن را به عنوان مدرک معتبر بپذیرند.

در قانون تجارت ایران به‌ویژه برای اسناد تجاری مانند چک‌ها، سفته‌ها و برات‌ها دارای آثار و احکام خاصی است که بر انتقال حقوق، تعهدات، مسئولیت‌ها و اعتبار اسناد تأثیر می‌گذارد. ظهرنویسی می‌تواند موجب انتقال مالکیت، ایجاد تعهدات جدید، تضمین پرداخت‌ها و تأسیس حقوق جدید شود. همچنین، ظهرنویس ممکن است مسئول پرداخت مبلغ سند در صورت عدم پرداخت از سوی صادرکننده باشد.

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».