سقط جنین توسط پدر

سقط جنین یعنی پایان یافتن بارداری پیش از آن‌که جنین بتواند خارج از رحم زنده بماند—معمولاً قبل از هفته بیستم بارداری. این اتفاق می‌تواند خودبه‌خودی یا عمدی باشد و دلایل مختلفی دارد.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید  

 انواع سقط جنین:

• سقط طبیعی (خودبه‌خودی): به‌طور ناخواسته و معمولاً به دلیل مشکلات ژنتیکی، عفونت، یا بیماری‌های مادر رخ می‌دهد.
• سقط عمدی (القایی): با تصمیم مادر یا پزشک برای پایان بارداری انجام می‌شود؛ ممکن است به دلایل درمانی یا شخصی باشد.
• سقط ناقص: بخشی از بافت جنین در رحم باقی می‌ماند و نیاز به مداخله پزشکی دارد.
• سقط فراموش‌شده: جنین در رحم مرده ولی بدن هنوز آن را دفع نکرده است.
• سقط سپتیک (عفونی): در اثر عفونت شدید پس از سقط ناقص یا غیرقانونی رخ می‌دهد و بسیار خطرناک است.

 علائم رایج سقط جنین:

• خونریزی واژینال (لکه‌بینی یا شدید)
• درد شکمی یا گرفتگی عضلات لگن
• کاهش ناگهانی علائم بارداری (مثل تهوع یا حساسیت سینه‌ها)
• دفع بافت یا لخته از واژن

 دلایل شایع سقط جنین:

• ناهنجاری‌های کروموزومی جنین
• بیماری‌های مزمن مادر (دیابت، فشار خون بالا، مشکلات تیروئید)
• عفونت‌های شدید
• مصرف سیگار، الکل یا داروهای خاص
• سن بالای مادر (بیش از ۳۵ سال)
• ناهنجاری‌های رحم یا دهانه رحم

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید

پیامدهای جسمی و روانی:

• خونریزی و درد جسمی
• احتمال عفونت یا نیاز به کورتاژ
• احساس غم، اضطراب یا افسردگی در مادر

سقط جنین توسط پدر – بررسی کامل از منظر حقوقی، کیفری و فقهی

سقط جنین به طور کلی در نظام حقوقی ایران جرم‌انگاری شده و هر کس عامدانه باعث از بین رفتن جنین شود، تحت عنوان “سقط جنین عمدی” قابل تعقیب کیفری است. حال اگر پدر جنین (اعم از همسر شرعی یا حتی پدر بیولوژیکی) به هر نحوی باعث سقط شود، این مسئله دارای ویژگی‌های خاصی است که در ادامه شرح می‌دهیم.

 ۱. مفهوم سقط جنین توسط پدر

منظور از سقط جنین توسط پدر، اقدام یا رفتاری از سوی پدر جنین است که منجر به مرگ جنین در رحم مادر شود. این اقدام می‌تواند به شکل‌های مختلف باشد:

• ضرب و جرح عمدی مادر (مثلاً زدن شکم مادر به قصد یا بدون قصد سقط)

• تجویز یا خوراندن دارو، سم یا مواد محرک سقط

• اعمال فشار روانی شدید که موجب سقط شود (در موارد خاص قابل بررسی است)

 ۲. وضعیت حقوقی و کیفری سقط جنین توسط پدر

 الف) جرم بودن عمل پدر:

در حقوق کیفری ایران، پدر نیز مانند سایر افراد، در صورت ارتکاب سقط جنین، مسئولیت کیفری دارد. یعنی:

• عمل او جرم است.

• نیاز به شکایت شاکی خصوصی ندارد؛ چون سقط جنین جنبه عمومی نیز دارد.

• پدر هیچ حقی برای پایان دادن به حیات جنین ندارد.

ب) مجازات سقط جنین توسط پدر:

طبق ماده ۶۲۴ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات):

هر کس با دادن ادویه یا وسایل دیگر باعث سقط جنین شود، به شش ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود. اگر این کار توسط پزشک یا ماما یا داروساز انجام شود، مجازات تشدید می‌گردد.

در صورتی که پدر مستقیماً با ضرب یا سایر اعمال خشونت‌آمیز باعث مرگ جنین شود، ممکن است به استناد ماده ۶۲۲ با مجازات یک تا سه سال حبس روبه‌رو شود.

 ج) دیه سقط جنین:

با توجه به ماده ۷۱۶ قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲)، برای جنین در هر مرحله‌ای از رشد (نطفه، علقه، مضغه، عظام و… تا پیش از تولد) دیه‌ای مشخص تعیین شده است.

 نکته مهم:
اگر پدر باعث سقط شود، دیه به مادر پرداخت می‌شود؛ زیرا قاتل (پدر) حق دیه ندارد. همچنین در فقه، پدر قاتل مشمول قاعده «لا یرث القاتل» است.

 ۳. جنبه فقهی موضوع

از نظر فقهی نیز پدر هیچ‌گونه حق شرعی برای سقط جنین ندارد. تنها در صورت تهدید جانی مادر و با تشخیص پزشک و مجوز شرعی، امکان سقط فراهم می‌شود، که آن هم توسط مراجع رسمی انجام می‌گیرد.

بر اساس فتوای مراجع:

اگر پدر به عمد باعث سقط جنین شود، گناه کبیره مرتکب شده و ضامن دیه خواهد بود.

 ۴. نکات مهم و کاربردی:

• پدر حتی در صورت رضایت مادر نیز نمی‌تواند اقدام به سقط کند.

• پدر در هیچ مرحله‌ای مالک حیات جنین نیست.

• اگر پدر به صورت غیرعمد باعث سقط شود (مثلاً تصادف یا رفتار بدون قصد)، باز هم دیه و مجازات متناسب با خطای او قابل اعمال است.

سقط جنین توسط پدر، عملی غیرقانونی، مجرمانه و فاقد هرگونه توجیه شرعی و قانونی است. در صورت ارتکاب، نه‌تنها پدر مجازات خواهد شد، بلکه باید دیه جنین را نیز بپردازد. قوانین ایران به‌هیچ‌وجه حق تصمیم‌گیری در مورد حیات یا مرگ جنین را به پدر نمی‌دهند، مگر در موارد خاص با مجوز رسمی و پزشکی.

در حقوق ایران، سقط جنین بدون اجازه همسر اگر بدون مجوز قانونی و دلایل پزشکی انجام شود، جرم محسوب می‌شود و می‌تواند پیامدهای کیفری و مالی برای مادر یا افراد دخیل داشته باشد.

 وضعیت قانونی سقط جنین توسط مادر بدون رضایت شوهر:

• طبق قانون مجازات اسلامی، سقط جنین در هر مرحله‌ای از بارداری (چه با رضایت شوهر، چه بدون آن) نیازمند مجوز پزشکی قانونی است.
• رضایت شوهر شرط قانونی نیست، اما در صورت نبود مجوز قانونی، شوهر می‌تواند شکایت کیفری تنظیم کند و خواستار مجازات شود2.
• اگر مادر شخصاً و عامداً اقدام به سقط کند، طبق ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی، پرداخت دیه بر عهده او یا عاقله‌اش خواهد بود.

مجازات‌های احتمالی:

 نکته مهم:

• سقط درمانی تنها در موارد خاص مثل خطر جانی برای مادر یا ناهنجاری شدید جنین، با تأیید سه پزشک متخصص و مجوز پزشکی قانونی، مجاز است.
• در غیر این صورت، حتی اگر جنین حاصل از رابطه نامشروع باشد، سقط آن جرم است و تفاوتی در مجازات ندارد

در سقط جنین پزشکی، نقش رضایت پدر یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در حقوق ایران و فقه اسلامی است. بر اساس بررسی‌های پژوهشی و منابع قانونی، دیدگاه‌ها در این زمینه متفاوت‌اند و بستگی به شرایط خاص بارداری دارد.

 وضعیت قانونی رضایت پدر در سقط درمانی

• طبق ماده واحده سقط درمانی، مجوز سقط تنها با رضایت مادر و تأیید پزشکی قانونی صادر می‌شود و رضایت پدر الزامی نیست، به‌ویژه در مواردی که جان مادر در خطر باشد.
• در مواردی مانند ناقص‌الخلقه بودن جنین یا عسر و حرج پس از تولد، برخی پژوهش‌ها پیشنهاد می‌کنند که رضایت پدر نیز باید لحاظ شود، زیرا پدر در تأمین نفقه، سرپرستی و تربیت فرزند نقش دارد

جهت رزرو وقت مشاوره خود با وکلای ما با شماره های زیر تماس بگیرید :

121 61 61 0912

83 944 83 0912

2 230 230 0912

دیدگاه‌های فقهی و تحلیلی

• برخی فقها معتقدند که چون پدر ولایت قهری بر فرزند دارد، باید در تصمیم‌گیری درباره سقط جنین نیز مشارکت داشته باشد، به‌ویژه اگر جنین هنوز روح در آن دمیده نشده باشد.
• در مقابل، دیدگاه غالب حقوقی و پزشکی این است که حق تصمیم‌گیری با مادر است، زیرا بارداری مستقیماً با سلامت جسمی و روانی او مرتبط است

 پیشنهادهای اصلاحی در قوانین

• برخی مقالات علمی پیشنهاد کرده‌اند که قانون‌گذار در مواردی مانند سقط به دلیل بیماری جنین، نقش رضایت پدر را در نظر بگیرد و در تبصره‌های قانونی تجدید نظر کند
• این پیشنهادها بر پایه اصولی مانند نسب پدر، وجوب نفقه، و سرپرستی خانواده مطرح شده‌اند.

سقط جنین توسط پدر در اسلام – بررسی فقهی

در فقه اسلامی، جنین از همان لحظه انعقاد نطفه، دارای حرمت و حق حیات است. بر این اساس، هیچ‌کس از جمله پدر، حق ندارد به‌صورت خودسرانه یا حتی با رضایت مادر، موجب سقط جنین شود. جنین، ملک پدر یا مادر نیست، بلکه مخلوق الهی است که از حمایت شرع برخوردار است.

حکم شرعی

اگر پدر با هر اقدامی—مانند ضربه زدن به شکم مادر، خوراندن دارو یا وارد آوردن شوک یا تهدید—باعث سقط جنین شود، از نظر فقهی گناه کبیره مرتکب شده و باید دیه جنین را نیز بپردازد.
حتی اگر پدر این کار را به‌صورت سهوی یا اشتباه انجام دهد، باز هم ضامن دیه است؛ زیرا در فقه، تلف کردن جنین—even به خطا—موجب ضمان می‌شود.

دیه جنین

در فقه، میزان دیه جنین با توجه به مرحله رشد آن تعیین می‌شود. از نطفه تا پس از دمیدن روح (حدود چهار ماهگی)، دیه‌ها به نسبت‌های متفاوت مشخص شده‌اند. اما نکته مهم این است که اگر پدر عامل سقط باشد، خود او از دریافت دیه محروم است؛ چون در فقه اسلامی قاتل یا مسبب قتل از ارث و دیه محروم می‌شود.

نظر مراجع تقلید

اکثر مراجع بزرگ تقلید (مانند آیت‌الله خامنه‌ای، آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله مکارم شیرازی و دیگران) تصریح کرده‌اند که:

• سقط جنین—even اگر پدر یا مادر بخواهند—جایز نیست مگر در موارد بسیار محدود،

• مانند خطر قطعی جانی برای مادر یا نقص شدید جنین، آن‌ هم با شرایط مشخص و قبل از چهار ماهگی،

• و در این موارد، باید مجوز شرعی و پزشکی قانونی نیز وجود داشته باشد.

در اسلام، پدر هیچ اختیاری برای پایان دادن به حیات جنین ندارد و اقدام او در این زمینه، شرعاً حرام، دارای مجازات دنیوی (دیه) و گناه اخروی است. حرمت سقط جنین از سوی پدر، هم در منابع فقهی، هم در فتاوای علما و هم در قوانین ایران مورد تأکید است. تنها استثنا، مواردی است که خطر جدی برای مادر وجود داشته باشد و آن هم با مجوز رسمی، نه به تصمیم شخصی.

شرایط قانونی سقط جنین در ایران

سقط جنین در ایران به‌طور کلی ممنوع و جرم است؛ اما در موارد استثنایی و بسیار محدود، قانون اجازه سقط جنین می‌دهد که به آن سقط درمانی گفته می‌شود. این موارد و شرایط به طور مشخص در قانون سقط درمانی مصوب ۱۳۸۴ و آیین‌نامه‌های مربوطه تعیین شده‌اند.

۱. مجوز پزشکی قانونی

برای انجام سقط جنین قانونی، حتمی است که مجوز رسمی از پزشکی قانونی صادر شود. بدون این مجوز، سقط جنین جرم و قابل تعقیب کیفری است.

۲. شرایط لازم برای صدور مجوز

قانون و آیین‌نامه‌ها شرایط زیر را به عنوان موارد مجاز سقط جنین اعلام کرده‌اند:

• وجود ناهنجاری شدید و غیرقابل درمان جنین: مثل بیماری‌های شدید ژنتیکی، آنانسفالی (عدم تشکیل کامل مغز)، یا بیماری‌های مهلک که باعث می‌شود جنین زنده متولد نشود یا عمر کوتاهی داشته باشد.

• خطر جانی جدی برای مادر: اگر ادامه بارداری جان مادر را تهدید کند و سلامت او در خطر باشد، سقط جنین مجاز است.

• تأیید سه پزشک متخصص: سه پزشک متخصص باید با بررسی دقیق، شرایط را تایید کنند که سقط ضروری است.

• صدور مجوز از پزشکی قانونی: پس از تأیید پزشکان، پزشکی قانونی باید مجوز رسمی را صادر کند.

• انجام سقط قبل از چهار ماهگی جنین: طبق فقه شیعی و قانون، سقط بعد از مرحله «ولوج روح» (حدود چهار ماهگی) جایز نیست مگر در موارد بسیار محدود و با مجوزهای خاص.

۳. رضایت مادر

برای صدور مجوز سقط، رضایت مادر ضروری است. مادر باید آگاهانه و داوطلبانه با انجام سقط موافقت کند.

۴. رضایت پدر

در قانون ایران، رضایت پدر شرط لازم برای صدور مجوز سقط نیست و پزشکی قانونی می‌تواند حتی بدون رضایت پدر نیز مجوز صادر کند، مشروط به سایر شرایط قانونی.

۵. موارد غیرمجاز

هرگونه سقط جنین به‌جز موارد فوق، حتی با رضایت پدر و مادر، جرم محسوب می‌شود و شامل مجازات حبس و پرداخت دیه خواهد بود.

سقط جنین قانونی در ایران فقط در صورتی مجاز است که:

• جنین دارای نقص شدید و غیرقابل درمان باشد، یا

• جان مادر در خطر جدی باشد،

• قبل از چهار ماهگی انجام شود،

• با تایید سه پزشک متخصص،

• با مجوز پزشکی قانونی،

• و با رضایت مادر.

در غیر این صورت، سقط جنین جرم است و مرتکب قابل مجازات کیفری و دیه خواهد بود.

آدرس ما : تهران _ خیابان انقلاب _ نرسیده به میدان فردوسی _ کوچه نیائی _ پلاک 7/1 _ دفتر وکالت

مسیر از راه حمل و نقل عمومی : شما با استفاده از ایستگاه مترو ی فردوسی میتوانید آسان تر به دفتر وکالت ما تشریف بیاورید

« با تشکر از وقتی که برای مطالعه این مطلب قرار دادید، شما می توانید با استفاده از قسمت نظرات سوالات حقوقی خود را مطرح کنید تا ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخگو شما باشیم ».