حق حبس توسط زوجه
یکی از قوانینی که برای زن درنظر گرفته شده است استفاده از حق حبس توسط زوجه است شرع و قانون این حق را به زن داده است تا طبق ان بتواند تا وقتی که همسر مهریه او را پرداخت نکرده است از انجام وظایف زناشویی در برابر وی امتناع کند . حق حبس زوجه یک قاعده استثنایی و مختص زوجه است و مرد قادر نیست از این قاعده استفاده کند.
–حق حبس مهریه بعد از عقد
طبق ماده 1085 قانون مدنی زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتانع کند . مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود . زوجه میتواند تا هنگامی که مهریه خود را نگرفته وظایف زناشویی را انجام ندهد.
در شرایط عادی اگر زن از مرد تمکین نکند از حق برخورداری از نفقه محروم می شود اما اگر زن در حال استفاده از حق حبس خود باشد با وجود عدم تمکین خاص از نفقه محروم نمی شود.
ماده 1065 قانون مدنی
بر اساس ماده 1085 قانون مدنی مهریه زوجه باید حال باشد یعنی عندالمطالبه باشد درغیر این صورت نمیتواند از حق حبس زوجه استفاده نماید . اگر مدت دار باشد اولا زوجه نمیتواند از حق حبس استفاده کند ثانیا در صورت امتناع از وظایف زناشویی با عث از بین رفتن نفقه میشود.
— حق حبس در صورت تقسیط مهریه
طبق ماده 185 قانون مدنی ، زن اختیار دارد تا مهریه به او پرداخت نشده است از انجام وظایف زناشویی خودداری نماید . چنانچه مرد در پرداخت مهریه به طور یکجا ناتوان باشد میتواند به صورت اقساط مهریه را به زن پرداخت کند .در این حالت حق حبس زوجه منتفی میگردد اما در رویه قضائی کنونی اغلب به پایان تقسیط موکول میگردد.
–حق حبس در ازدواج دوم ( مجدد)
طبق ماده 1085 قانون مدنی برای استفاده از حق حبس مهریه باید حال باشد.
دوما زن قبل از استفاده از حق حبس از شوهر خود تمکین نکرده باشد.
بر همین اساس ازدواج دوم هیچ گونه اثری در استفاده از حق حبس توسط زن ندارد .
–حق حبس چگونه ساقط میشود:
در صورتی که با توجه به توافق خانم یا اقا در زمان عقد قرار بر این شده است که مهریه خانم برای مثال دوسال پس از عقد پرداخت شود و اقا در این دوسال درخواست رابطه از خانم را داشته باشد ، از ایشان ساقط میشود . طبق ماده 186 قانون مدنی : اگر زن قبل از اخذ مهر، به اختیار خود به ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده کند . مع ذالک حقی که برای مطالبه مهر دارد ،ساقط نمیشود.
–اثری که حق حبس زوجه میتواند داشته باشد:
اقا نمیتواند خانم را مجبور به تمکین خاص و یا عام کند . یعنی خانم تحت هیچ شرایطی مجبور به انجام رابطه یا انجام امور مربوط به تمکین عام نیست.
خانم در زمان حق حبس ناشزه محسوب نمیشود و اقا باید نفقه ایشان را به صورت کامل پرداخت کند و در صورت پرداخت نکردن خانم میتواند از ایشان شکایت کند و براساس ماده 642 قانون مجازات اسلامی اگر کسی استطاعت مالی داشته باشد و نفقه همسرش را در صورت تمکین پرداخت نکند به سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس میشود.
–تعارض لاضرر( حق حبس زوجه) و لاحرج ( عدم تمتع زوج)
اگر زوجه قادر به اعمال حق حبس خود نباشد ، ضرری ناروا بر وی تحمیل نخواهد شد ، در مقابل در صورتی که زوج نیز پس از اثبات اعسار همچنان قادر به تمتع از زوجه نباشد ، ممکن است دچار عسر و حرج شود، لذا این مورد از موارد تعارض لاضرر و لاحرج است .
مواد قانونی قابل استناد- تاثیر دوشیزگی در تمکین
ماده 1085 قانون مدنی : زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
ماده 1102 قانون مدنی : همین که نکاح به طور صحت واقع شد روابط زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار میشود.
ماده 1103 قانون مدنی : زن و شهور مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.
ماده 1104 قانون مدنی : زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.
ماده 1105 قانون مدنی : در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است.
ماده 1114 قانون مدنی : زن باید در منزلی که شوهر تعیین میکند سکنی نماید مگرانکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد .
–موارد سقوط حق حبس
الف) موجل بودن تعهد یکی از طرفین
ب)تسلیم اختیاری معوض
پ) شرط سقوط حق حبس ضمن عقد
— اثار حق حبس مهریه زوجه
زمانی که زوجه از حق حبس خود استفاده میکند امتیازهای زیر برای وی حاصل میشود:
1.زوجه را نمیتوان ملزم به تمکین خاص و ایفای سایر وظایف زناشویی کرد.
2.در صورت تقسیط پرداخت مهریه حق حبس زوجه تا پایان دریافت تمامی اقساط به قوت خود باقی میماند.
- زوجه مستحق نفقه خواهد بود .
4.در صورت خودداری زوج از پرداخت نفقه ، زوجه حق شکایت کیفری از زوج خواهد داشت .
به همین جهت در ماده 642 قانون مجازات اسلامی امده است : هرکس با داشتن استطاعت مالی ، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد .. دادگاه اورا از سه ماه و یک روز تا پنج ماه به مجازات حبس محکوم مینماید.