تخلفات در آزمون‌های سراسری

آیین‌نامه اجرایی قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری
(بر اساس آخرین اصلاحات و رویه‌های جاری)

مبانی قانونی

• قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری (مصوب ۱۳۹۶)

• آیین‌نامه اجرایی (تصویب‌شده در هیئت وزیران)

• دستورالعمل‌های سازمان سنجش آموزش کشور

حوزه شمول آیین‌نامه

این آیین‌نامه به تخلفات و جرایم در آزمون‌های زیر رسیدگی می‌کند:

• کنکور سراسری (کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری)

• آزمون‌های استخدامی دستگاه‌های اجرایی

• سایر آزمون‌های عمومی با مجوز مراجع رسمی

انواع تخلفات و جرایم

۱. تخلفات اداری

• تقلب در ثبت‌نام (جعل مدارک، تقلید هویت)

• تخلفات اجرایی (عدم رعایت مقررات جلسه آزمون)

• تسهیل‌گری عوامل برگزاری (افشای سؤالات، کمک به متخلفان)

۲. جرایم کیفری

• جعل و استفاده از مدارک جعلی (ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی)

• اخلال در نظم آزمون (ماده ۶۱۸ قانون مجازات اسلامی)

• تقلب سازمان‌یافته (با مجازات حبس و جریمه نقدی)

مراحل رسیدگی به تخلفات

۱. کشف و گزارش تخلف

• توسط ناظران آزمون، سیستم‌های نظارتی الکترونیکی، یا شکایت داوطلبان.

• ثبت گزارش در صورتجلسه رسمی.

۲. بررسی اولیه

• کمیسیون تخلفات در سازمان سنجش ظرف ۱۰ روز بررسی می‌کند.

• در صورت نیاز، از کارشناسان فنی (مانند متخصصان سامانه‌های الکترونیکی) استفاده می‌شود.

۳. اعلام نظر نهایی

• اتهام قطعی → ابلاغ به متخلف و ارائه دفاعیه (۲۰ روز مهلت).

• تخلف محرز نشده → مختومه شدن پرونده.

۴. صدور رأی

• تخلفات اداری → محرومیت از آزمون (۱ تا ۵ سال)، ابطال نتیجه.

• جرایم کیفری → ارجاع به مراجع قضایی.

حقوق متهم

• حق دفاع (ارائه مدارک و شواهد).

• حق اعتراض به رأی در هیئت تجدیدنظر (۱۵ روز مهلت).

• حق دسترسی به مستندات (بر اساس قانون رسیدگی به تخلفات اداری).

آیین‌نامه اجرایی قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری، برای اجرای مؤثر قانون مصوب سال ۱۳۸۴ تنظیم شده و هدف آن، تعیین سازوکارهای رسیدگی به تخلفات داوطلبان، عوامل اجرایی و سایر اشخاص دخیل در برگزاری آزمون‌های سراسری است. در ادامه، این آیین‌نامه را به صورت مفصل و دقیق شرح می‌دهم:

هدف آیین‌نامه:

این آیین‌نامه با استناد به قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری، تصویب شده تا نحوه شناسایی، رسیدگی، و اعمال مجازات نسبت به متخلفان در آزمون‌هایی مانند کنکور سراسری، آزمون استخدامی، آزمون‌های ورود به دانشگاه‌ها، حوزه‌های علمیه و غیره را مشخص کند.

مهم‌ترین مصادیق تخلف و جرم:

بر اساس ماده ۵ قانون، این آیین‌نامه تخلفات را به دو بخش اصلی تقسیم می‌کند:

۱. تخلفات داوطلبان:

• همراه داشتن یا استفاده از موبایل، هندزفری، ساعت هوشمند و وسایل الکترونیکی

• استفاده از فرد جایگزین برای شرکت در آزمون

• دستکاری پاسخنامه یا جعل مدارک

• دریافت یا ارسال پاسخ از طریق پیام‌رسان یا اینترنت

• ارتباط با عوامل اجرایی برای تقلب

۲. تخلفات عوامل اجرایی و برگزارکنندگان:

• افشای سوالات پیش از آزمون

• تغییر در نمرات یا پاسخنامه داوطلبان

• سهل‌انگاری در اجرای دستورالعمل‌ها

• دریافت وجه یا امتیاز در قبال تقلب یا تسهیل آن

 نحوه رسیدگی:

طبق آیین‌نامه:

• هیأت‌های رسیدگی به تخلفات آزمون‌ها در هر دستگاه برگزارکننده (مثلاً سازمان سنجش، دانشگاه آزاد، آموزش و پرورش و…) تشکیل می‌شود.

• این هیأت‌ها با حضور اعضایی از دستگاه برگزارکننده، حقوق‌دان، و نماینده حراست یا بازرسی تشکیل شده و صلاحیت دارند تا درباره تخلفات تصمیم‌گیری کنند.

• دعوت از متخلف برای دفاع انجام می‌گیرد و وی حق دارد از خود دفاع کند یا لایحه بفرستد.

 مجازات‌ها:

بسته به نوع و شدت تخلف، مجازات‌ها متفاوت است، از جمله:

• محرومیت از شرکت در آزمون به مدت ۱ تا ۱۰ سال

• لغو قبولی یا نمره آزمون

• معرفی به مراجع قضایی در صورت وقوع جرم (مانند جعل یا کلاهبرداری)

• ممنوعیت استخدام در دستگاه‌های دولتی (در آزمون‌های استخدامی)

• مجازات حبس و جزای نقدی برای جعل یا افشای سوالات طبق قانون مجازات اسلامی

 ویژگی‌های آیین‌نامه:

• روند رسیدگی باید سریع، دقیق و با رعایت حقوق افراد باشد.

• رأی صادره باید مستند، مستدل و قابل تجدیدنظر باشد.

• رأی نهایی به داوطلب ابلاغ می‌شود و وی می‌تواند در صورت اعتراض، به مراجع بالاتر مراجعه کند.

این آیین‌نامه یک ابزار مهم برای صیانت از عدالت آموزشی و سلامت فرآیند آزمون‌ها است. اجرای دقیق آن باعث جلوگیری از تضییع حقوق داوطلبان و تقلب گسترده در آزمون‌ها می‌شود.

مجازات تقلب در کنکور ۱۴۰۴ (بر اساس آخرین بخشنامه‌های سازمان سنجش)

 ۱. مجازات‌های اداری (توسط سازمان سنجش)

• محرومیت از شرکت در کلیه آزمون‌های زیرنظر سازمان به مدت ۳ تا ۱۰ سال بسته به نوع تخلف

• ابطال نتیجه آزمون جاری و تمام نتایج مرتبط

• درج نام متخلف در سامانه ناقضین (محرومیت از استخدام دولتی)

 ۲. مجازات‌های کیفری (طبق قانون مجازات اسلامی)
▫️ برای داوطلبان:
• حبس از ۶ ماه تا ۲ سال (ماده ۵۴۳ قانون مجازات)
• جریمه نقدی از ۵۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان

▫️ برای عوامل برگزارکننده متخلف:
• حبس از ۲ تا ۵ سال
• انفصال دائم از خدمات دولتی

 ۳. مجازات‌های مالی

• پرداخت جریمه نقدی معادل ۱۰ برابر هزینه ثبت‌نام

• ضبط وسایل استفاده شده برای تقلب (موبایل، تجهیزات الکترونیکی)

 ۴. مجازات‌های تبعی

• محرومیت از:
  • دریافت مجوزهای کسب و کار
  • استفاده از سهمیه‌های خاص
  • عضویت در نهادهای علمی

نکات مهم حقوقی:
۱. کلیه آرای صادره در سال ۱۴۰۴ قطعی و غیرقابل تعلیق هستند
۲. متخلفان به هیچ وجه نمی‌توانند با تغییر رشته یا گروه آزمایشی از محرومیت فرار کنند
۳. این احکام شامل همه آزمون‌های سراسری (کارشناسی، ارشد، دکتری، استخدامی) می‌شود

مراجع رسیدگی:

• کمیسیون رسیدگی به تخلفات سازمان سنجش: ۰۲۱-۸۸۹۶۰۰۰۰

• پلیس فتا (برای جرایم سایبری): ۰۹۶۳۸۰

 راهنمایی مهم:
در صورت مشاهده هرگونه تخلف می‌توانید به صورت ناشناس از طریق:
• سامانه ۱۴۴۱ سازمان سنجش
• اپلیکیشن شکایات آزمون‌ها
گزارش دهید

آدرس دبیرخانه هیأت بدوی رسیدگی به تخلفات در آزمون‌های سراسری سازمان سنجش به‌صورت رسمی عبارت است از:

کرج – صندوق پستی ۳۱۵۳۵۳۱۶۶

همچنین برای تماس تلفنی، می‌توانید از این شماره‌ها استفاده کنید:

• ۰۲۱–۴۲۱۶۳۰۰۰

• ۰۲۶–۳۶۱۸۲۱۹۰

• ۰۲۶–۳۶۱۸۲۲۹۵

در موارد ضروری برای دریافت فکس، شماره‌های فکس زیر اختصاص داده شده‌اند:

• ۰۲۶–۳۶۱۸۲۲۳۵

• ۰۲۶–۳۶۲۷۰۰۴۹

قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری
(مصوب ۱۳۹۶ با اصلاحات ۱۴۰۲)

مبانی قانونی

• قانون «رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری» (مصوب ۱۳۹۶)

• آیین‌نامه اجرایی (مصوب ۱۳۹۷)

• بخشنامه‌های سازمان سنجش آموزش کشور

حوزه شمول قانون

این قانون شامل کلیه آزمون‌های زیر می‌شود:
✔ کنکورهای کارشناسی، ارشد و دکتری
✔ آزمون‌های استخدامی دستگاه‌های اجرایی
✔ سایر آزمون‌های عمومی با مجوز مراجع رسمی

انواع تخلفات و جرایم

۱. تخلفات ثبتی

• جعل مدارک هویتی

• ثبت‌نام غیرمجاز با استفاده از سهمیه‌های غیرواقعی

۲. تخلفات حین آزمون

• همراه داشتن وسایل ارتباطی غیرمجاز

• تقلب به هر شکل (استفاده از جزوه، ارتباط با دیگران)

• ایجاد اخلال در برگزاری آزمون

۳. تخلفات پس از آزمون

• دستکاری در نتایج

• افشای سوالات آزمون

مراجع رسیدگی

۱. کمیسیون‌های تخلفات سازمان سنجش (رسیدگی اداری)
۲. مراجع قضایی (رسیدگی به جرایم کیفری)

مجازات‌ها

الف) مجازات‌های اداری

• محرومیت از شرکت در آزمون‌ها (۱ تا ۱۰ سال)

• ابطال نتیجه آزمون

• درج نام در سامانه ناقضین

ب) مجازات‌های کیفری

• حبس از ۶ ماه تا ۵ سال

• جریمه نقدی از ۵۰ تا ۵۰۰ میلیون ریال

• انفصال از خدمات دولتی (برای عوامل متخلف)

مراحل رسیدگی

۱. ثبت تخلف (توسط ناظران یا سامانه‌های نظارتی)
۲. بررسی اولیه (توسط کمیته فنی سازمان سنجش)
۳. ابلاغ اتهام به متهم و اخذ دفاعیه
۴. تشکیل جلسه رسیدگی در هیئت بدوی
۵. صدور رأی (قابل اعتراض در هیئت تجدیدنظر)

حقوق متهم

• حق دسترسی به مدارک و مستندات

• حق ارائه دفاعیه و مدارک تبرئه

• حق اعتراض به رأی صادره

نکات کلیدی

 آرای صادره در هیئت‌های بدوی قابل اعتراض در هیئت تجدیدنظر است
رسیدگی به جرایم کیفری در دادگاه‌های عمومی انجام می‌شود
تصمیمات سازمان سنجش در مورد محرومیت‌ها قطعی و لازم الاجراست

 خطوط ارتباطی:

• دبیرخانه هیئت‌های رسیدگی: ۰۲۱-۸۸۹۶۶۹۹۱

• پلیس فتا: ۰۹۶۳۸۰

قانون «رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری» مصوب ۶ مهر ۱۳۸۴، به همراه اصلاحات بعدی، چارچوب جامع رسیدگی به تخلفات داوطلبان و عوامل برگزارکننده آزمون‌های ملی مانند کنکور سراسری را تعیین کرده است. مهم‌ترین نکات این قانون به شرح زیر است:

۱. دامنه شمول

آزمون‌هایی که جنبه ملی و همگانی دارند، از جمله کنکور سراسری، آزمون‌های استخدامی، ورودی دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه، مشمول این قانون هستند

۲. هیأت‌های رسیدگی

• هیأت بدوی: متشکل از معاون اجرایی دستگاه برگزارکننده، مسئول آزمون، مدیر کل حقوقی و دو حقوقدان

• هیأت تجدیدنظر: ریاست سازمان سنجش، نمایندگان وزارتخانه‌ها و دانشگاه‌ها و یک حقوقدان معرفی‌شده توسط قوه قضائیه

۳. مصادیق تخلفات

طبق ماده ۵ قانون، تخلفات شامل موارد زیر است:

• الف: بی‌نظمی در محل آزمون و همراه داشتن وسایل ممنوعه مانند موبایل، ساعت هوشمند و …

• ب: اقداماتی که صحت علمی آزمون را خدشه‌دار می‌سازد مانند تقلب با هویت جعلی، تبانی، ارائه مدرک جعلی یا شرکت جایگزین

• ج تا ح: استفاده از وسایل الکترونیکی، کمک خارج از ضوابط، دسترسی غیرمجاز به اطلاعات، تغییر پاسخ یا سؤالات، افشا یا خرید و فروش سؤالات و پاسخ‌ها

۴. مجازات‌ها (ماده ۶ و ۷)

• تخلفات نوع الف: اخطار کتبی، درج در پرونده و محرومیت از گزینش در همان سال

• تخلفات نوع ب و ج: ابطال قبولی، محرومیت از شرکت در آزمون برای مدت 1 تا 10 سال

• تخلفات نوع د تا ح: معرفی به دادگاه با مجازات‌های نقدی (10 میلیون تا 1 میلیارد ریال)، حبس 1 تا 5 سال یا هردو

۵. روند دادرسی

• آرای هیأت بدوی برای تخلفات ساده قطعی است.

• آرای قابل تجدیدنظر در ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض هستند و هیأت تجدیدنظر رسیدگی می‌کند

• در صورت تایید تخلف سنگین، پرونده برای اعمال مجازات کیفری به دادسرا یا دادگاه ارجاع می‌شود

۶. آثار ابطال قبولی

در صورت قطعی‌شدن محکومیت (به‌جز نوع الف)، قبولی داوطلب لغو شده و از صدور هرگونه گواهی فارغ‌التحصیلی ممانعت می‌شود

۷. تعقیب مراکز آموزشی متخلف

آموزشگاه‌هایی که در تخلفات مشارکت داشته باشند، مجوز آن‌ها لغو و مدیران‌شان تا ابد از تأسیس موسسه محروم می‌شوند

این قانون و آیین‌نامه اجرایی، با تعریف دقیق مصادیق تخلف، تشکل هیأت‌های اختصاصی، اعطای مجازات‌های متناسب و امکان تجدیدنظر، سلامت و عدالت در آزمون‌های سراسری را تضمین می‌نماید.

راهنمای جامع اعتراض به تقلب در کنکور (۱۴۰۴)

 مراحل اعتراض رسمی به تقلب در کنکور:

1. ثبت گزارش تخلف
• از طریق سامانه ۱۴۴۱ سازمان سنجش
• ارسال پیامک به شماره ۳۰۰۰۸۲۱
• تماس با پلیس فتا (۰۹۶۳۸۰) برای جرایم سایبری

2. مدارک مورد نیاز برای اعتراض
✓ کد داوطلبی فرد متخلف
✓ تاریخ و محل برگزاری آزمون
✓ شرح دقیق تخلف مشاهده شده
✓ مدارک مستند (عکس، فیلم، شواهد مکتوب)

3. فرآیند رسیدگی

• بررسی اولیه توسط کمیته نظارت در ۷۲ ساعت

• تشکیل پرونده در هیئت بدوی تخلفات

• احضار طرفین برای ارائه توضیحات

حقوق شاکی (معترض)
• حفظ محرمانگی هویت
• دریافت رسید رسمی پیگیری
• امکان پیگیری آنلاین پرونده

 مدت زمان رسیدگی
• حداکثر ۳۰ روز برای صدور رأی اولیه
• ۲۰ روز مهلت اعتراض به رأی

 نکات کلیدی:

• اعتراضات فقط تا ۱۵ روز پس از اعلام نتایج پذیرفته می‌شود

• ارائه شواهد محکم، احتمال پذیرش اعتراض را افزایش می‌دهد

• در صورت اثبات تخلف، به ازای هر گزارش موثق جوایز نقدی پرداخت می‌شود

 خطوط ارتباطی فوری:

• دفتر نظارت سازمان سنجش: ۰۲۱-۸۸۹۶۰۲۴۰

• دبیرخانه هیئت تخلفات: ۰۲۱-۸۸۹۶۶۹۹۱

 سامانه پیگیری آنلاین:
www.sanjesh.ir/complaint

 هشدار مهم:
اعتراضات بدون ارائه مدرک یا با انگیزه‌های شخصی، ممکن است مشمول پیگرد قانونی شود.

اعتراض به تقلب در کنکور، به دو صورت امکان‌پذیر است:

۱. اعتراض توسط داوطلب متهم به تقلب

اگر داوطلبی توسط هیأت‌های رسیدگی به تخلفات آزمون‌های سراسری (هیأت بدوی یا تجدیدنظر) به ارتکاب تخلف یا تقلب محکوم شود، حق اعتراض دارد.

مراحل اعتراض:

1. دریافت رأی هیأت بدوی
   معمولاً از طریق پیامک یا کارنامه در سایت سازمان سنجش اعلام می‌شود.

2. تنظیم لایحه دفاعیه
   با توضیح دلایل رد اتهام، مانند:

   • عدم دسترسی به وسایل الکترونیکی

   • تشابه اسمی یا کد داوطلبی

   • شرایط اضطراری در جلسه آزمون

   • نبود مدرک فنی یا کارشناسی

3. ارسال اعتراض به هیأت تجدیدنظر

   • از طریق سامانه پاسخگویی سازمان سنجش (در سایت رسمی)

   • یا از طریق ارسال فیزیکی یا حضوری به دبیرخانه هیأت تجدیدنظر

4. مراجعه به دیوان عدالت اداری
   در صورتی که رأی هیأت تجدیدنظر قطعی شود و داوطلب همچنان معترض باشد، می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند.

۲. اعتراض نسبت به وقوع تقلب توسط دیگران

اگر داوطلب یا فرد دیگری از وقوع تخلف یا تقلب مطلع شود (مثلاً تقلب با وسایل الکترونیکی، ارسال پاسخ، خرید و فروش سؤالات):

نحوه گزارش:

• ارسال گزارش تخلف از طریق سامانه سازمان سنجش → https://request.sanjesh.org

• امکان تماس یا ارسال نامه به هیأت رسیدگی به تخلفات آزمون

• درج اطلاعات دقیق شامل شماره داوطلب، حوزه امتحانی، تاریخ، نوع تخلف و مدارک

 نکات مهم

• رسیدگی به اعتراضات کاملاً محرمانه است.

• اعتراض باید مستند، مستدل و در مهلت قانونی (۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رأی) انجام شود.

• در صورت اثبات بی‌گناهی، محرومیت لغو و نمره آزمون بازیابی می‌شود.

ماده ۵ قانون «رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون‌های سراسری» (مصوب ۶ مهر ۱۳۸۴) تخلفات و جرایم داوطلبان در آزمون‌های ملی را مشخص می‌کند. طبق این ماده، تخلفات شامل موارد زیر است:

مصادیق تخلفات مندرج در ماده ۵:

• الف: انجام هر گونه اقدام مختل‌کننده نظم آزمون (مثل بی‌نظمی در جلسه) یا همراه داشتن وسایل ممنوعه، مانند گوشی‌های همراه، ساعت‌های هوشمند و دستگاه‌های حافظه‌دار

• ب: انجام هر عملی که سلامت علمی آزمون را دچار خدشه کند، از جمله:

  1. ارائه مدرک یا گواهی جعلی یا تصویر آن برای ثبت‌نام آزمون

  2. تبانی با داوطلبان دیگر، عوامل اجرایی یا طراحان سوال

  3. ثبت‌نام یا شرکت در آزمون با هویت جعلی یا جایگزینی دیگر به جای داوطلب اصلی

• ج: استفاده از وسایل الکترونیکی یا دستگاه‌های حافظه‌دار در جلسه آزمون

• د: کمک خارج از ضابطه به داوطلب برای پاسخ‌گویی به سوالات

• ه: دسترسی یا بهره‌برداری غیرمجاز از اطلاعات مربوط به داوطلبان

• و: هرگونه تغییر غیرمجاز در سوالات، پاسخنامه‌ها یا دیگر مدارک آزمون ز: افشا یا تلاش برای افشای سوالات آزمون قبل یا حین برگزاری آن، یا مشارکت در این افشاگری

• ح: خرید یا فروش سوالات آزمون یا پاسخ‌ها (چه واقعی باشد چه نباشند)، یا مشارکت در این عمل، پیش یا حین آزمون

ماده ۵ قانون مذکور، انواع اقدامات تخلف‌آمیز داوطلبان در آزمون‌های کشوری را به هشت بند تقسیم کرده که از بی‌نظمی ساده و همراه داشتن ابزار غیرمجاز تا موارد جدی مانند جعل مدرک و افشای سوالات را شامل می‌شود.