اعاده حیثیت
اعاده حیثیت و زیان مادی و معنوی از امار بالاپی در میان چرونده های دادگستری برخوردار است که متاسفانه مجازات قابل توجهی در پی نداشته و توصیه ما عدم اقدام است .
اما در صورتیکه تمایل به اقدام دارید میتوانید شکایت خود را تنظیم و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضاپی ارسال فرماپید .
اعاده حیثیت به معنای تلاش برای بازگرداندن اعتبار، شأن و جایگاه اجتماعی یک فرد یا گروه است که به دلایلی مثل تهمت، افترا، شایعه‌پراکنی یا اتهامات نادرست خدشه‌دار شده است.
در میان عامه مردم، اعاده حیثیت می‌تواند جنبه‌های روانی، اجتماعی و حتی قانونی داشته باشد
جنبه‌های مختلف اعاده حیثیت در میان عامه مردم
روانی و اجتماعی:
آسیب به شخصیت فرد: وقتی حیثیت کسی خدشه‌دار می‌شود، او ممکن است احساس بی‌اعتمادی، انزوا و اضطراب کند.
تلاش برای اعاده حیثیت می‌تواند نوعی بازیابی عزت نفس و بازگرداندن احترام اجتماعی باشد.
واکنش جامعه: مردم ممکن است با حمایت یا قضاوت دوباره، به بازسازی حیثیت فرد کمک یا آن را دشوار کنند.
رسانه‌های اجتماعی و جمع‌های عمومی در این فرایند تأثیر زیادی دارند.
فرهنگی:
ارزش‌های فرهنگی: در فرهنگ‌هایی که آبرو و حیثیت اهمیت بیشتری دارند، مثل جوامع سنتی، اعاده حیثیت جایگاه ویژه‌ای دارد. در این جوامع، بی‌حرمتی به فرد یا خانواده، پیامدهای شدیدی دارد و تلاش برای بازگرداندن آبرو بسیار مهم است.
برداشت عمومی ازاعاده حیثیت و تعمیم آن
بسیاری از مردم هر نوع آسیب، ضرر یا نزاع حقوقی را به حیثیت و آبرو مرتبط می‌دانند. این ناشی از فرهنگ‌هایی است که در آن آبرو مفهومی بسیار گسترده‌تر از حوزه حقوقی دارد.
حتی مواردی مانند شکست در یک معامله مالی یا اختلافات خانوادگی نیز گاه به‌عنوان آسیب به حیثیت تلقی می‌شود.
افراد ممکن است تصور کنند که اگر کسی در یک اختلاف ساده به آن‌ها توهین کرده یا حقشان را نادیده گرفته یا علیه آنان هر نوع اتهامی را در محاکم دادگستری طرح کنند، می‌توانند از او اعاده حیثیت کنند، در حالی که این موضوع به تعریف حقوقی اعاده حیثیت مربوط نیست.
تفکر اینکه می‌توان برای تمام جرایم اعاده حیثیت کرد، ناشی از عدم آگاهی از تعریف و محدوده حقوقی این مفهوم است.
بهتر است مردم پیش از اقدام قانونی، با مشورت وکیل یا کارشناس حقوقی، موضوع را بررسی کنند تا تفاوت میان جبران خسارت، رفع اتهام و اعاده حیثیت را درک کنند و انتظارات خود را واقع‌بینانه‌تر کنند
بررسی اعاده حیثیت در قانون مجازات
اعاده حیثیت در قانون مجازات اسلامی ایران به‌عنوان یک مفهوم حقوقی، ابزاری برای بازگرداندن اعتبار و آبروی افراد است که به‌دلیل ارتکاب جرم یا اتهام نادرست به آن‌ها آسیب وارد شده است.
این موضوع در مواردی به صراحت و در موارد دیگر به‌صورت ضمنی در قانون پیش‌بینی شده است. در اینجا به بررسی جنبه‌های مختلف اعاده حیثیت در این قانون می‌پردازیم
ماده 25 قانون مجازات اسلامی
محکومیت قطعی کیفری در جرائم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، در مدت زمان مقرر در این ماده محکوم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم می‌کند:
الف- هفت سال در محکومیت به مجازاتهای سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی
ب- سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه چهار
پ- دو سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه مجنی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج
تبصره 1- در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می‌شود لکن در گواهی‌های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی‌گردد مگر به درخواست مراجع قضائی برای تعیین یا بازنگری در مجازات
تبصره 2- در مورد جرائم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می‌شود.
تبصره 3- در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدتهای فوق از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط رفع می‌شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می‌گردد.
اعاده حیثیت کیفری برای بزهکاران
ماده 25 قانون مجازات اسلامی شرایط رفع محرومیت‌ها و محدودیت‌های اجتماعی بزهکاران را تعیین کرده است و به نوعی اعاده حیثیت کیفری آن‌ها را ممکن می‌سازد.
این فرایند تنها در صورتی انجام می‌شود که فرد در طول مدت تعیین‌شده مرتکب جرم جدیدی نشود و قانون‌مدار باقی بماند.
این ماده راهی برای بازسازی اعتماد اجتماعی و حمایت از بازگشت مجرمان اصلاح‌شده به جامعه است.
- هدف اصلی ماده 25: کمک به بازگشت بزهکاران به جامعه و رفع محدودیت‌هایی است که مانع از حضور فعال آن‌ها در عرصه‌های اجتماعی، شغلی یا سیاسی می‌شود.
- اعاده حیثیت کیفری: زمانی محقق می‌شود که آثار تبعی محکومیت به‌صورت کامل رفع گردد و فرد بتواند از تمامی حقوق اجتماعی محروم‌شده خود دوباره استفاده کند.
-
مشاوره حقوقی رایگان با وکیل حاذق ۰۹۱۲۶۱۶۱۱۲۱
توضیح و تحلیل ماده 25:
- آثار تبعی محکومیت کیفری: آثار تبعی به معنای محرومیت‌ها و محدودیت‌هایی است که به‌صورت خودکار و به‌دلیل محکومیت کیفری اعمال می‌شود.
- مثال: محرومیت از حقوق اجتماعی، شرکت در انتخابات، استخدام در مشاغل دولتی یا نظامی. این آثار با گذشت مدت‌زمان معین از اجرای حکم و عدم ارتکاب جرم جدید رفع میشوند.
- مدت‌زمان لازم برای رفع آثار تبعی:
مدت‌زمان رفع آثار تبعی به شدت جرم و نوع مجازات بستگی دارد
: محکومیت‌های درجه یک و دو: هفت سال
. محکومیت‌های درجه سه و چهار: سه سال
. محکومیت‌های درجه پنج و شش: دو سال.
این مدت از زمان اجرای کامل حکم کیفری یا پایان عفو و آزادی مشروط شروع می‌شود. 3– شرط عدم ارتکاب جرم جدید:
شرط اصلی برای رفع آثار تبعی این است که فرد در مدت تعیین‌شده مرتکب جرم جدیدی نشود. در صورت ارتکاب جرم جدید، زمان رفع آثار تبعی از ابتدا محاسبه خواهد شد.
4-عفو و آزادی مشروط:
عفو یا آزادی مشروط باعث توقف فرایند رفع آثار تبعی نمی‌شود. حتی اگر فرد عفو شده باشد، همچنان مدت تعیین‌شده در ماده 25 باید سپری شود.
بازگشت حقوق اجتماعی (اعاده حیثیت کیفری بزهکاران)پس از اتمام مهلت‌های ماده 25
فرد می‌تواند:
استفاده مجدد از حقوق اجتماعی:
مانند حق شرکت در انتخابات، استخدام در مشاغل دولتی و خصوصی، و برخورداری از فرصت‌های شغلی و اجتماعی که قبلاً محدود شده بودند
. پاک‌سازی سوابق کیفری:
اگر در گواهی عدم سوءپیشینه، محکومیت‌های قبلی درج شده باشد، با رفع آثار تبعی، این سوابق در موارد عادی (مانند استخدام یا فعالیت‌های عمومی) از سابقه فرد حذف خواهد شد.
ارتباط بین محکومیت کیفری موثر و اعاده حیثیت از طریق ماده 25
محکومیت کیفری مؤثر به معنای محکومیتی است که به‌طور مستقیم باعث اعمال آثار تبعی کیفری بر حقوق اجتماعی فرد می‌شود.
این آثار تبعی شامل محدودیت‌ها و محرومیت‌هایی است که ناشی از شدت و نوع محکومیت هستند. طبق قانون، محکومیت‌های زیر به‌عنوان محکومیت کیفری مؤثر شناخته میشوند:
1-محکومیت به حدود (مثل حد زنا، شرب خمر، سرقت و…)
2-محکومیت به قصاص نفس یا عضو.
3-محکومیت به تعزیرات سنگین (درجه‌های یک تا شش).
4-محکومیت به دیات عمدی که از حیث جنبه عمومی جرم قابل تعزیر باشد.
آثار تبعی محکومیت کیفری مؤثر و محدودیت‌ها:
پس از صدور و اجرای حکم کیفری مؤثر، فرد به‌طور خودکار از برخی حقوق اجتماعی محروم می‌شود (مانند حق رأی، اشتغال در مناصب دولتی، دریافت گواهینامه حرفه‌ای واین آثار تبعی جزو نتایج محکومیت کیفری مؤثر است.
اعاده حیثیت کیفری و رفع محکومیت کیفری مؤثر: رفع آثار تبعی محکومیت کیفری مؤثر به معنای اعاده حیثیت کیفری است. پس از گذشت مدتهای مقرر در ماده 25، فرد دوباره می‌تواند از حقوق اجتماعی و قانونی محروم‌شده خود استفاده کند.
محکومیت کیفری مؤثر و سوءپیشینه: تا زمانی که آثار تبعی محکومیت کیفری مؤثر پابرجاست، این موارد در گواهی سوءپیشینه ثبت می‌شود. رفع آثار تبعی: پس از سپری شدن زمان مشخص شده در ماده 25، این موارد از گواهی سوءپیشینه فرد حذف میشوند و در استعلام‌های عادی دیگر قابل مشاهده نخواهند بود.
مفهوم اعاده حیثیت برا ی بزه دیدگان
اعاده حیثیت برای بزه‌دیدگان به معنای بازگرداندن اعتبار، شأن و آبروی آسیب‌دیده آن‌ها به دلیل وقوع جرم است یا مواردی که اشخاص به اشتباه یا خصومت شخصی متهم میشوند . وقتی فردی قربانی یک جرم می‌شود (بزه‌دیده)، علاوه بر آسیب مادی و جسمانی، ممکن است از نظر روحی، روانی و اجتماعی نیز متحمل آسیب شود. اعاده حیثیت در این مورد، تلاشی است برای جبران این آسیب‌ها و بازگرداندن جایگاه اجتماعی بزه‌دیده.
جنبه‌های مختلف اعاده حیثیت برای بزه‌دیدگان جبران خسارات معنوی:
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اعاده حیثیت برای بزه‌دیدگان، جبران خسارات معنوی ناشی از جرم است. این خسارات می‌تواند شامل: لطمه به آبرو و اعتبار اجتماعی. آسیب به شخصیت و حیثیت فردی. اعاده حیثیت در جرایم خاص علیه بزه‌دیده افترا و نشر اکاذیب: در جرایمی که مستقیماً به حیثیت بزه‌دیده لطمه می‌زنند، مانند افترا یا نشر اکاذیب، بازگرداندن حیثیت اجتماعی فرد از طریق عذرخواهی رسمی و جبران خسارات انجام می‌شود.
افترا زمانی تحقق می‌یابد که فردی به دیگری جرمی را نسبت دهد، بدون آنکه قادر به اثبات صحت آن باشد. در این جرم، نسبت دادن دروغین جرم به شخص دیگر اهمیت اصلی را دارد. این جرم می‌تواند شامل اتهامات مختلفی مانند دزدی، زنا، کلاهبرداری، یا هر جرم دیگری باشد که فرد به دیگری نسبت می‌دهد، ولی هیچ دلیل یا مدرک قانع‌کننده‌ای برای اثبات آن وجود ندارد. هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به جزای نقدی درجه شش محکوم خواهد شد. تبصره – در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد
ماده 699 (اصلاحی 1399/02/23)- هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و اَدَو‌ات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می گردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او‌ست بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا (74) ضَربه شلاق محکوم می شود
3- رابطه مجازات افترا و اعاده حیثیت مجازات برای افترا زننده معمولاً به دلیل آسیب‌زدن به حیثیت و آبروی فرد دیگر است. این مجازات می‌تواند از مجازات حبس و شلاق به‌عنوان مجازاتهای اصلی تشکیل شده باشد. اعاده حیثیت به‌طور عمده برای جبران آسیب‌های معنوی و اجتماعی به فرد آسیب‌دیده است. از این رو، اعاده حیثیت می‌تواند شامل اقدامات مختلفی همچون انتشار تکذیبیه، عذرخواهی، و جبران خسارات معنوی باشد. با این حال، مجازاتهای کیفری نمی‌توانند تمام خسارات وارده به آبروی بزه‌دیده را جبران کنند، بنابراین اعاده حیثیت و بازسازی اعتبار فرد از طریق فرآیندهای قانونی و اجتماعی ضروری است.